قتل مهدور الدم
در فقه اسلامی اصطلاحی به نام مهدورالدم وجود دارد که به شخصی اطلاق می گردد که خون وی باطل (هدر) تلقی می گردد. عبارت فوق به این معناست که خون این فرد توسط قانون حمایت نخواهد شد، یعنی اگر چنین فردی به قتل رسیده و یا مورد ضرب و جرح واقع گردد، قانون حقی در درخواست دیه یا قصاص برای وی در نظر نخواهد گرفت. مهدورالدم می تواند به مهدورالدم نسبی و مهدورالدم مطلق تقسیم بندی شود.
مهدور واژه ای عربی و از ریشه هدر به معنای باطل می باشد که مفهوم اطلاق را به درستی نشان می دهد. محقون الدم اصطلاحی است که در برابر مهدورالدم قرار می گیرد و نقطه مخالف آن است. محقون الدم فردی است که جسم و جان وی مورد حمایت قانون است و کشتن وی قصاص دارد. این دو اصطلاح که برگرفته از فقه اسلامی می باشند، در قانون نیز بیان گردیده اند.
نکته ای که در این مبحث لازم به ذکر است این است که جان تمام اشخاص مورد حمایت قانونگذار است و اگر ضرب یا جرحی رخ دهد مجازات های قانونی مربوط به خود را خواهد داشت. بنابراین مهدورالدم تنها در موارد خاصی که توسط قانون شناخته می شود، می باشد.
قتل مهدور الدم
مطلق یا نسبی بودن مهدورالدم
مهدورالدم ممکن است نسبی و یا مطلق باشد. فرد می تواند به صورت نسبی مهدورالدم باشد به این معنی که این فرد تنها در مقابل صاحب حق قصاص مهدورالدم شناخته می شود. به عنوان مثال اگر فردی به صورت عمد فرد دیگری را به قتل برساند، در برابر اولیای دم وی مهدورالدم محسوب می گردد و آن ها می توانند وی را قصاص کنند. اما این فرد قاتل در برابر سایر افراد معصوم الدم می باشد و آن ها نمی توانند وی را قصاص کنند.
در حالت بعدی که مطلق نام دارد، اگر شخصی یک شخص مهدورالدم را به قتل برساند، قصاص و دیه نخواهد داشت. به عنوان مثال هر شخصی که کافر حربی و ساب النبی را که مهدورالدم هستند، به قتل برساند، مجازات نخواهد شد چون وظیفه شرعی یک مسلمان را به انجام رسانده است.
قتل مهدور الدم
مصادیق جرایمی که سبب مهدورالدم بودن می گردد
اصل چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اسلامی شدن قوانین حقوقی و کیفری می باشد و بنابراین فقه اسلامی وارد قانون می گردد. اشاراتی در قوانین مختلف وجود دارد که در چه مواردی خون شخص هدر یا باطل بوده است و صدمات جسمی که با علل شرعی علیه فرد صورت می گیرد، مباح دانسته شده است.
پنج دسته از افراد در ماده‌ی ۳۰۲ قانون مجازات اسلامی مهدورالدم معرفی شده اند که بر اساس این ماده، قتل این افراد موجب دیه و قصاص نمی شود.
در کل می توان این افراد را به ۵ دسته تقسیم کرد که سه دسته آن ها مهدورالدم مطلق و دو دسته دیگر مهدورالدم نسبی می باشند.
الف- مهدورالدم مطلق
1. دسته اول شخصی که مرتکب جرم حدی شود که مستوجب سلب حیات شده است.
2. در دسته دوم فرد مرتکب جرم حدی شده که مستوجب قطع عضو است، البته مشروط بر این که جنایت وارد شده بر شخص مذکور بیشتر از مجازات حدی او نباشد. در صورت رعایت نشدن این حد، مقدار اضافه، با توجه به مورد، دارای قصاص، تعزیر و دیه می باشد.
3. در دسته سوم اشخاص متجاوز و یا افرادی که تجاوز آن ها قریب الوقوع می باشند نیز مهدورالدم مطلق شناخته می شوند.
در حالت نسبی اولین مورد این است که فرد مجرم فقط نسبت به صاحب حق مستحق قصاص عضو و یا قصاص نفس است. در مورد دوم حالت نسبی بیان شده است که زانی و زانیه که در حال انجام زنا نسبت به شوهر فرد زانیه می باشند، مهدورالدم شناخته می شوند البته در غیر موارد اکراه و اضطرار و به شرحی که در قانون مقرر شده است.
در رابطه با دسته اول که سلب حیات می باشد، می توان ارتداد را مثال زد. در مورد دسته دوم و سوم که قطع عضو و قصاص عضو می باشد همان گونه که اشاره کردیم میزان حد دقیقا در این موارد باید به صورت دقیق صورت گیرد. به عنوان مثال اگر شخص دست فردی را عمدا قطع کرده باشد تنها نسبت به دست خود مهدورالدم می باشد نه نسبت به سایر اعضای بدن خود. همچنین اگر فردی مرتکب سرقت حدی گردد مجازات او فقط قطع ۴ انگشت دست راست وی می باشد و بقیه اعضای وی مصون هستند.
ب- مهدورالدم نسبی
دو مورد آخر همان طور که ذکر کردیم راجع به مصادیق نسبی مهدورالدم می باشد.
4. مورد چهارم یعنی دفاع مشروط، فردی که مورد تهاجم قرار گرفته است و در برابر فرد مهاجم رفتار مجرمانه ای را به منظور دفاع از خود مرتکب شده است را می توان مثال زد. به عنوان نمونه می توان فردی را مثال زد که با چاقو تهدید به مرگ شده و چاقو به سمت وی است، اگر برای دفاع از خود به صورت ناگهانی مرتکب قتل آن فرد شود، با رعایت شرایط خاص مجازات نخواهد شد؛ چون بابت اعمال مجرمانه مجبور شده است از خود دفاع کند.
5. در آخرین مورد نیز در مورد زنا بیان شده است. در این مورد اگر مردی همسر قانونی خود را با مرد دیگری در حال زنا ببیند و به تمکین زن علم داشته باشد، در همان لحظه می تواند هم همسر خود و هم آن مرد را به قتل برساند. البته به شرطی که زن در آن شرایط مجبور به زنا نشده باشد. به دور از شرایط اضطرار و اکراه زن این واقعه رخ داده باشد. لازم به ذکر است که تنها شوهر قانونی زانیه اجازه این عمل را خواهد داشت. بنابراین اگر فردی به غیر از همسر قانونی زن عمل جنایتکارانه ای انجام دهد، بر طبق قانون قصاص خواهد شد.
قتل مهدور الدم
مستند قانونی مهدورالدم
در ماده 303 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 بیان شده است که هرگاه مرتکب مدعی باشد که مجنی‌علیه مهدورالدم است یا او با چنین تصوری مرتکب جنایت بر او شده است، این ادعا باید طبق موازین در دادگاه ثابت شود و دادگاه موظف است ابتدا به ادعای مذکور رسیدگی کند.
اگر ثابت شود که واقعا مجنی‌علیه مهدورالدم است ، قصاص و دیه از مجازات قاتل برداشته میشود و فقط به حبس تعزیری محکوم می شود.
اگر ثابت نشود که مجنی‌علیه مهدروالدم است و نیز ثابت نشود که مرتکب براساس چنین اعتقادی مرتکب جنایت شده است مرتکب به قصاص محکوم میشود ولی اگر ثابت شود که مقتول، مهدورالدم نبوده و قاتل به اشتباه و با چنین اعتقادی دست به جنایت زده علاوه بر پرداخت دیه، به حبس نیز محکوم میشود.
قتل مهدور الدم
قتل‌هایی که قصاص ندارند
علیرغم اینکه مجرم سلب حیات کرده است ولی در عین حال اعدام نخواهد شد که عبارتند از:
1. قاتل پدر یا جد پدری باشد.
2. قاتل دیوانه یا نابالغ غیرممیز باشد.
3. قاتل مست و بی‌اختیار باشد یا قاتل در حالت بیهوشی و خواب باشد.
4. قاتل مسلمان و مقتول غیرمسلمان باشد.
5. قتل عمدی در اجرای امر آمر قانونی.
6. و در نهایت قاتل به اعتقاد مهدورالدم بودن ، دیگری را بکشد.
قتل مهدور الدم
جایز بودن یا نبودن قتل فرد مهدورالدم
در حالی که اصطلاح مهدورالدم و مصادیق آن در قانون به صراحت بیان شده است، اما در واقع صدور این چنین مجوزهایی در سطح جامعه برای اقدام اشخاص علیه افرادی که مرتکب جرمی می شوند، می تواند سبب هرج و مرج و در خیلی از مواقع موجب سوء استفاده شود. به همین دلایل اگر افراد به صورت خودسرانه و بدون اجازه دادگاه عمل مجرمانه ای انجام دهند، مورد تعزیر قرار خواهند گرفت. البته اگر در دادگاه مهدورالدم بودن فردی که جرم روی وی صورت گرفته ثابت شود، دیه و قصاص از بین رفته اما در موارد خاصی تعزیر صورت خواهد گرفت.
قتل مهدور الدم
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.