داوری در طلاق، به معنای ارجاع رسیدگی به دعوای طلاق از سوی دادگاه به دو نفر یا چند نفر ثالث، به عنوان داور است. این ارجاع، به منظور ایجاد صلح و سازش بین زوجین و حل و فصل اختلافات آنها است.
در قانون ایران، داوری در طلاق، به موجب ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب سال 1371، الزامی است. به موجب این ماده، در کلیه موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع دهد.
بنابراین، در دعاوی طلاق، صرف نظر از اینکه تقاضای طلاق از سوی مرد یا زن مطرح شده باشد، و همچنین صرف نظر از اینکه طلاق به صورت یک طرفه یا دو طرفه باشد، دادگاه مکلف است موضوع را به داوری ارجاع دهد.
تفاوت داوری در طلاق با داوری های تجاری و دیگر داوری های مدنی چیست؟
منظور از داوری در طلاق تلاش برای صلح و سازش است و داورانی که در طلاق انتخاب می شوند وظیفه ی اصلی شان این است که تلاش کنند بین طرفین با ارائه ی راهکارهای مختلف سازش برقرار کنند؛ خواه سازش برقرار شود خواه سازش برقرار نشود داور نظر خود را به دادگاه مبنی بر حصول سازش یا عدم حصول آن اعلام میکند.
اما در دیگر داوری ها؛ داور رای صادر می کند و تلاش او لزوما برای ایجاد صلح و سازش بین طرفین نیست بلکه باید با توجه به دفاعیات طرفین و مفاد پرونده یک رای منصفانه صادر کند که در دادگاه نیز منجر به ابطال نشود بنابراین این داوری صلح و سازش نیست بلکه صدور رای است؛ رایی که الزام اور بین طرفین نیز هست.
الزام داوری طلاق
مطابق ماده 27 این قانون :« در کلیه موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش، موضوع را به داوری ارجاع کند….»
بنابراین، همانطور که ملاحظه می شود، با توجه به اینکه، قانون گذار، در ماده قانونی فوق، از لفظ «باید» استفاده نموده، در دعاوی طلاق، ارجاع پرونده به داوری داورانی که دارای شرایط قانونی بوده، الزامی می باشد. در رابطه با این ماده، دو نکته، باید مورد توجه قرار گیرد:
حکم الزامی بودن ارجاع پرونده به داوری طلاق، صرفا در مورد طلاق های غیر توافقی، اجرا می شود. با این توضیح که در نظام حقوقی کشور ما، طلاق، بر سه نوع می باشد: طلاق از طرف زن، طلاق از طرف مرد و طلاق توافقی. از آنجا که قانون گذار در ماده 27، از عبارت «به جز طلاق توافقی » استفاده کرده، می توان چنین استنباط کرد که صرفا در طلاق از طرف زن و طلاق از طرف مرد، داوری در طلاق، الزامی می باشد.
مهلت داوری چقدر است؟
بعد از برگزاری جلسه اول دادرسی، قاضی قرار ارجاع امر به داوری را صادر می‌نماید. طبق گفته بهترین وکیل خانواده در اصفهان بر اساس قانون حمایت از خانواده، زوجین ملزم می‌باشند از تاریخ ابلاغ ظرف مدت هفت روز داور خویش را به دادگاه معرفی کنند.
در صورتی که زوجین نتوانند از میان بستگان خویش داوری معرفی کنند، در مهلتی که دادگاه تعیین کرده است مکلف هستند این موضوع را به قاضی اعلام دارند.
در صورتی که خواهان طلاق، خارج از مهلت مقرر داور خویش را انتخاب کند، دادخواست وی رد خواهد شد.
وظایف و اختیارات داوران در طلاق شامل چه مواردی می شود؟
تا به اینجا با مفهوم کلی “داوری در طلاق چیست” آشنا شدیم. داوری یکی از راه‌های حل اختلاف بین زوجین در خصوص طلاق است.
بر اساس ماده 27 قانون حمایت از خانواده، در تمامی موارد درخواست طلاق، دادگاه باید به منظور ایجاد سازش بین زوجین، موضوع را به مشاوره طلاق ارجاع کند. داوران باید با توجه به اخلاق و موازین شرعی، موضوع را بررسی و اظهارنظر کنند.
وظایف داوران در طلاق عبارتند از:
⇐ رسیدگی به اختلافات زوجین و تلاش برای ایجاد صلح و سازش بین آنان
⇐ بررسی علل بروز اختلافات و ارائه راهکارهای مناسب برای رفع آنها
⇐ اخذ نظرات و پیشنهادات زوجین و تلاش برای جمع‌بندی آنها
⇐ اعلام نظر یا اظهارنظر به دادگاه در خصوص امکان ادامه زندگی مشترک یا طلاق
اختیارات داوران در طلاق عبارتند از:
⇐ دعوت از زوجین و استماع اظهارات آنها
⇐ استعلام از اشخاص ذی‌صلاح در خصوص موضوع اختلاف
⇐ استفاده از نظر کارشناسان
⇐ مشاهده محل زندگی زوجین
⇐ هرگونه اقدام دیگری که برای ایجاد صلح و سازش بین زوجین ضروری باشد
آیا داور طلاق می تواند از خویشاوندان باشد؟
بله یکی از اولویت های انتخاب داور این است که از بین خویشاوندان انتخاب شود؛ داور منتخب زوجین می تواند زن یا مرد باشد بنابراین به لحاظ جنسیت تفاوتی در انتخاب وجود ندارد اما اگر طرفین فرد واجد صلاحیتی که داوری را نیز بپذیرد پیدا نکردند، دادگاه برای ایشان یک داور انتخاب می کند.
از جمله شرایط داوری در طلاق عبارت است از:
۱- داور نباید زیر ۳۰ سال سن داشته باشد
۲- داور منتخب باسد به مسائل شرعی، خانوادگی و اجتماعی اگاهی کامل داشته باشد.
۳- داور منتخب برای داوری در طلاق نباید فرد مجرد باشد؛ اما می تواند از افرادی باشد که طلاق گرفته است یا همسر او فوت شده است.
پس تا اینجا به بسیاری از سوالات متداول در مورد انتخاب داور پاسخ داده شد؛ هم در مورد اینکه آیا داور طلاق می تواند زن باشد؟ که جواب مثبت است؛ آیا داور در طلاق می تواند از خویشاوندان باشد که باز هم جواب مثبت است و اینکه آیا داوری در طلاق اجباری است یا خیر؟ که گفتیم در غیر از موارد طلاق توافقی داوری در طلاق اجباری است.
نحوه انتخاب داوران
طرفین دعوی قادر هستند داور واجد شرایط را از بین بستگان خویش انتخاب کنند. در صورتی که در بین بستگان شخص واجد شرایطی وجود نداشته باشد یا شخص واجد شرایطی وجود داشته باشد ولی از قبول داوری خودداری کند، زوجین این امکان را دارند که از بین سایر اشخاص واجد شرایط، داور خویش را انتخاب کنند.
در مجتمع قضایی خانواده، واحدی با عنوان داوری مستقر می‌باشد که زوجین می‌توانند از داوران حاضر در آن واحد هم بهره‌مند گردند. البته در این شرایط ابتدا می‌بایست نسبت به پرداخت حق الزحمه داور اقدام کنند.
هزینه داوری طلاق به چه میزان است؟
هزینه داوری در طلاق طبق ماده ۱۵ آیین نامه اجرای قانون حمایت خانواده ۱۰۰ هزار تومان است، البته این مبلغ ممکن است در آینده تغییر کند.
همچنین، بر اساس ماده ۵ قانون حمایت خانواده، اگر یکی از زوجین تمکن مالی نداشته باشد، می‌تواند با تایید دادگاه از پرداخت این هزینه معاف شود.
مراحل داوری طلاق
مساله دیگری که در رابطه با داوری در طلاق، لازم است تا به بررسی آن بپردازیم، بحث آیین دادرسی و مراحل این نوع از داوری می باشد.
مراحل داوری طلاق، در قانون حمایت خانواده و آیین نامه اجرایی آن، مشخص شده است. به موجب قانون و آیین نامه مذکور، داوری در طلاق، شامل مراحل زیر می باشد.
پس از اینکه پرونده طلاق، به شعبه دادگاه خانواده ارجاع گردید، وقت رسیدگی تعیین شده و از طریق سامانه ثنا، به طرفین ابلاغ می گردد. در جلسه دادرسی، قاضی، ابتدا خود سعی کرده تا میان طرفین، سازش برقرار نموده و آنها را از طلاق منصرف سازد.
در صورت عدم انصراف طرفین از تصمیم خود مبنی بر طلاق، قاضی پرونده، قرار ارجاع امر به داوری را صادر کرده ودر آن، مهلت تعیین داور را مشخص نموده و طرفین، موظف هستند تا در این مهلت، اشخاص واجد شرایط خود را به دادگاه، معرفی کنند.
پس از مشخص شدن داوران، واریز هزینه داوری طلاق و قبولی سمت، از سوی داوران معرفی شده، مطابق ماده 14 آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده: « داوران، موظفند با تشکیل جلسه یا جلسات متعدد، با حضور زوجین و در صورت امتناع، بدون حضور زوجین یا یکی از آنان، در جهت رفع اختلاف و اصلاح ذات البین تلاش کنند و نتیجه را در مهلت مقرر به دادگاه اعلام نماید.»
چنانچه، نظریه داور طلاق، بر توافق طرفین و انصراف آنها از طلاق باشد، دادگاه، بر اساس این نظریه، اقدام به صدور گزارش اصلاحی خواهد کرد؛ اما در صورتی که نظر داوران، بر اصرار زوجین به طلاق و جدایی باشد، دادگاه، ملزم به تبعیت از نظر داور نبوده و ممکن است، تا زمانی که احتمال می دهد، زوجین از طلاق منصرف شوند، همچنان صدور رای طلاق را به تاخیر بی اندازد.
چگونه به رای داوری در طلاق اعتراض کنیم؟
طبق ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که یکی از طرفین داوری یا هر دو طرف نسبت به رای داور معترض باشند، می‌توانند ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ رای، به دادگاهی که داور یا داوران را انتخاب کرده‌اند، مراجعه و درخواست ابطال رای نمایند.
درخواست ابطال رای داوری باید به صورت دادخواست نوشته شود و در آن مشخصات طرفین، داور یا داوران، موضوع داوری و دلایل اعتراض به رای ذکر شود. در صورت وجود دلایلی که ابطال رای را ضروری می‌سازد، باید مدارک مربوط به آن نیز به دادخواست پیوست شود.
دادگاه پس از دریافت دادخواست اعتراض به رای داوری، آن را به داور یا داوران ابلاغ میکند تا در صورت تمایل، دفاعیات خود را ارائه دهند. سپس دادگاه با توجه به دلایل طرفین و مدارک موجود، رای مقتضی را صادر میکند.
در صورتی که دادگاه رای داوری را باطل اعلام کند، رای داوری از درجه اعتبار ساقط می‌شود و طرفین می‌توانند دعوای خود را مجدداً در دادگاه مطرح نمایند.
مرحله ی بعد از داوری در طلاق چیست؟
بعد از آنکه داور منتخب برای طلاق، تلاش خود را برای صلح و سازش بین طرفین انجام داد، نظر خود را مبنی بر حصول سازش بین طرفین یا عدم حصول آن در قالب رای اعلام میکند؛
دادگاه نظر داور را بررسی می کند؛ نظری که داور در قالب رای ارائه می دهد برای دادگاه الزام آور نیست؛ و دادگاه می تواند بنابر مصلحت خود بر خلاف آن تصمیم بگیرد.
اگر خوانده ی دادخواست طلاق از انتخاب داور سر باز زد نتیجه چه خواهد بود؟ در این حالت دادگاه دادخواست را رد نخواهد کرد بلکه به درخواست خواهان یک داور برای خوانده انتخاب می کند.
این پست برگرفته از کتب و سایت های مختلف حقوقی می باشد
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.