قرار کفالت کیفری یکی از ابزارها و قرارهای تامین در طی مراحل دادرسی کیفری محسوب می شود. به طور کلی معمولا قرار کفالت کیفری توسط دادسرا و در جهت تامین حقوق بزه دیده صادر می شود.
بر اساس این قرار کفیل ( شخصی که کفالت متهم را بر عهده گرفته ) برای متهم مشخص می شود و قانون بنا بر ضمانت و اعتبار کفیل امکان آزادی متهم را فراهم می کند. در کلام ساده تر قانون به واسطه قرار کفالت کیفری این اطمینان را حاصل می کند که متهم به مراحل دادرسی باز می گردد.
در صورتی که این اتفاق رخ ندهد کفیل به عنوان مسئول باید پاسخگوی غیبت و عدم حضور وی در دادگاه یا دادسرا باشد. به نوعی در صورت غیبت متهم کفیل به عنوان ضامن پرداخت خسارت شناخته می شود. این نکته بسیار مهمی است که یک وکیل کیفری به خوبی به آن آشناست.
تفاوت قرار کفالت و قرار وثیقه
برای بررسی وجه تمایز این دو قرار تامین، باید به تعریفی که از آنها ارائه شد، مراجعه نماییم. بر اساس این تعاریف، تفاوت قرار کفالت با قرار وثیقه در پرونده کیفری از قرار ذیل است:
1. در قرار کفالت تنها شخص ثالث می تواند، کفیل متهم شود. در حالی که در قرار وثیقه، هم خود متهم و هم شخص ثالث می تواند این کار را انجام دهد.
2. در قرار کفالت، کفیل ضمانت می کند که متهم را هر زمان که لازم شد، نزد مقام قضایی حاضر کند وگرنه باید وجه الکفاله را پرداخت نماید. در حالی که در قرار وثیقه، در صورت عدم حضور متهم نزد مقام قضایی، وثیقه ی گذاشته شده، ضبط خواهد شد.
موارد و شرایط صدور قرار کفالت
طبق بند ح ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری، اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله یکی از قرارهای تامین کیفری می باشد. لکن باید توجه داشت که صدور این قرار تنها در موارد قانونی خاصی ممکن است. همچنین در مواردی از قبیل صدور قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام و التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با تعیین وجه التزام، چنانچه متهم از پذیرش قرارهای مزبور خودداری نماید، مقام قضایی می بایست قرار کفالت صادر کند.
صدور قرار کفالت در مورد جرایم غیر عمدی چنانچه به تشخیص مقام قضایی تضمین حقوق بزه دیده به شیوه دیگری امکان پذیر باشد، مطابق با تبصره 3 ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری صدور قرار کفالت و وثیقه جایز نیست.
همانطور که اشاره شد به وجه یا مالی که مقام قضایی به عنوان ضمانت اجرای عدم حاضر نمودن متهم تعیین می کند، وجه الکفاله می گویند. به موجب ماده 219 قانون آیین دادرسی کیفری مبلغ وجه الکفاله نباید از خسارات وارد آمده به بزه دیده کمتر باشد.
وفق ماده 220 قانون آیین دادرسی کیفری در صورتی که مقام قضایی قرار کفالت صادر کرد، متهم می تواند به جای معرفی کفیل وثیقه بسپارد. صدور قرار وثیقه به معنای سپردن مالی در صندوق دادگستری است که در صورت عدم حضور به موقع متهم در مرجع قضایی، توقیف و ضبط می گردد.
طبق ماده 220 قانون آیین دادرسی کیفری با توجه به این که قرار وثیقه قرار شدیدتری نسبت به قرار کفالت است، متهم می تواند به جای معرفی کفیل وثیقه بسپارد. در این صورت مقام قضایی مکلف است قرار وثیقه را صادر نماید.
قرار کفالت کیفری چه شرایطی دارد؟
قرار کفالت کیفری بدین معنی است که متهم فردی را به عنوان کفیل به دادسرا یا دادگاه معرفی می کند. این فرد ضمانت می دهد که در زمان مقرر متهم را به جریان دادرسی برگرداند. به نوعی مسئول اصلی متهم از دید قانون کفیل شناخته می شود.
حال سوال اصلی اینجاست که کفیل چه کسی است و چه شرایطی باید داشته باشد؟
به طور کلی کفیل فردی است که باید اهلیت لازم را از دید قانون داشته باشد. در کلام ساده این اهلیت دارای دو جنبه عمومی و اختصاصی است.
جنبه عمومی بدین معنی است که فرد سه شرط بلوغ، رشد و عقل را داشته باشد. در کلام ساده تر از دید قانون محجور شناخته نشود. اما اهلیت اختصاصی بسته به نظر دادسرا یا دادگاه و همچنین بسته به نوع و شرایط جرم می تواند متفاوت باشد.
در برخی مواقع تنها یک کارمند رسمی دولت این اجازه را دارد که به عنوان کفیل مشخص شود و یا در مواقعی نیز فرد عادی نیز امکان بر عهده گرفتن کفالت متهم را پیدا می کند. این بسته به نوع جرم و میزان بزه و خسارت آن دارد.
قرار قبولی کفالت
زمانی که در دادسرا، برای متهم پرونده، قرار کفالت صادر می شود، متهم باید، شخصی تحت عنوان کفیل را به دادگاه، معرفی نماید تا کفیل، از حیث شرایط قانونی، مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که کفیل، شرایط قانونی مورد نظر را داشته باشد، بازپرس، اقدام به صدور قرار قبولی کفالت می نماید. ماده 223 قانون آیین دادرسی کیفری، در این باره مقرر می دارد:
“بازپرس درمورد قبول وثیقه یا کفالت، قرار صادر می نماید و پس از امضا کفیل یا وثیقه گذار، خود نیز آن را امضا می کند و با درخواست کفیل یا وثیقه گذار، تصویر قرار را به آنان می دهد.”
با توجه به این ماده، قرار قبولی کفایت، قراری است که توسط بازپرس پرونده، در مورد قبول کفالت شخصی که بعد از صدور قرار کفالت، از جانب متهم پرونده، به دادگاه معرفی شده، صادر می گردد و ذیل آن نیز، توسط کفیل و بازپرس، امضا شده است و این امکان وجود دارد یک نسخه از آن، در اختیار کفیل نیز قرار گیرد.
شرایط قانونی کفیل چیست؟
از نظر قانون آیین دادرسی کیفری کفیل کسی است که کفالت متهم را به عهده گرفته و متعهد می گردد، او را در زمان مقتضی نزد مراجع قضایی حاضر کند. بر اساس ماده 221 قانون آیین دادرسی کیفری ملائت (توانایی مالی کفیل برای پرداخت وجه الکفاله) باید برای بازپرس محل تردید نباشد.
چنانچه بازپرس توانایی مالی کفیل را احراز نکرد، باید مراتب را به صورت فوری به اطلاع دادستان برساند. دادستان مکلف است به موضوع ملائت کفیل در همان روز رسیدگی نماید. تشخیص دادستان در این مورد برای بازپرس لازم الاتباع است. در واقع تصمیم گیرنده نهایی در خصوص موارد رد کفالت به دلیل عدم ملائت کفیل، دادستان است.
علاوه بر این مطابق با تبصره ماده 221 قانون آیین دادرسی کیفری در صورت رعایت مقررات قانونی، پذیرش اشخاص حقوقی مثل شرکت ها و سازمان ها نیز بلامانع است. قرار کفالت توسط بازپرس صادر می شود و کفیل باید آن را امضا نماید.
ضمانت اجرای قرار کفالت
بنابر ماده 224 قانون آیین دادرسی کیفری بازپرس باید ضمن صدور قرار کفالت، ضمانت اجرای عدم حضور متهم در صورت احضار را تفهیم نماید.
چنانچه در صورت احضار، متهم بدون عذر موجه حضور نیابد و کفیل نیز او را معرفی نکند، وجه الکفاله به دستور دادستان ضبط می شود. دستور دادستان در این خصوص پس از قطعیت، بدون نیاز به صدور اجرائیه، اجرا می شود.
اگر کفیل بعد از ضبط وجه الکفاله، متهم را نزد قاضی حاضر کند و یا اینکه خود متهم نزد قاضی حاضر شود،از اموال ضبط شده،رفع اثر نمیشود زیرا ملاک حضور متهم یا حاضرکردن او نزد قاضی در موعد مقرر و قبل از پایان 20 روز از تاریخ ابلاغ واقعی به کفیل است و حضور متهم پس از پایان این مدت به هر نحوی رافع مسؤولیت کفیل نمی شود.
طبق ماده 234 قانون آیین دادرسی کیفری در صورت فوت کفیل، قرار کفالت منتفی است و متهم می بایست کفیل دیگری معرفی کند.
ملبغ وجه الکفاله
هنگامی که پس از صدور قرار کفالت، شخصی به عنوان کفیل، به دادگاه، معرفی می شود، باید تعهد کند که متهم در وقت لازم در مرجع قضایی حضور پیدا خواهد کرد و در صورتی که بعد از گذشت مدت مقرر، متهم، در مرجع قضایی حاضر نشد، کفیل، مبلغی که به عنوان وجه الکفاله در قرار کفالت صادره، تعیین شده را خواهد پرداخت.
در واقع، مبلغ وجه الکفاله، تضمینی است که برای بازگردان متهم توسط کفیل، از جانب بازپرس در قرار کفالت، تعیین می شود. سوالی که مطرح می گردد این است که مقدار وجه الکفاله، چقدر است و مبنای تعیین آن چیست؟ برای پاسخ به این پرسش، باید به ماده 219 قانون آیین دادرسی کیفری، مراجعه کرد. این ماده مقرر می دارد:
“مبلغ وجه التزام، وجه الکفاله و وثیقه، نباید در هر حال، از خسارت وارد به بزه دیده کمتر باشد. در مواردی که دیه یا خسارت زیاندیده از طریق بیمه قابل جبران است، بازپرس با لحاظ مبلغ قابل پرداخت از سوی بیمه، قرار تامین متناسب صادر می کند.” بر اساس این ماده، میزان وجه الکفاله، از پرونده ای به پرونده دیگر، متغیر بوده و از خسارت وارد به بزه دیده کمتر نخواهد بود.
موارد اعتراض به دستور اخذ وجه الکفاله
مطابق ماده 235 قانون آیین دادرسی کیفری متهم یا کفیل در موارد زیر می توانند به اخذ وجه الکفاله اعتراض نمایند:
الف- هر گاه مدعی شوند در اخذ وجه الکفاله مقررات مربوط رعايت نشده است.
ب – هر گاه مدعی شوند متهم در موعد مقرر حاضر شده يا او را حاضر كرده اند يا شخص ثالثی متهم را حاضر كرده است.
پ – هر گاه مدعي شوند با عذر موجه ، متهم نتوانسته حاضر شود يا كفيل به يكي از آن جهات نتوانسته متهم را حاضر كند .
ت – هر گاه مدعی شوند پس از صدور قرار قبولی كفالت يا التزام معسر شده اند.
ث – هر گاه کفیل مدعی شود تسليم متهم ، به علت فوت او در مهلت مقرر ممكن نبوده است.
مهلت اعتراض به دستور اخذ وجه الکفاله
مطابق ماده 235 قانون آیین دادرسی کیفری متهم یا کفیل می توانند ظرف ده روز از تاريخ ابلاغ دستور دادستان، درباره اخذ وجه التزام، وجه الکفاله و یا ضبط وثیقه اعتراض کنند و مرجعی که متهم یا کفیل می تواند برای اعتراض نسبت به دستور رییس یا دادرس دادگاه عمومی بخش مراجعه نماید دادگاه کیفری دو نزدیک ترین شهرستان آن استان است.
در چه مواردی کفیل برای حضور متهم مسؤولیت ندارد؟
⇐ در صورتی که کفیل نسبت به معرفی و تحویل متهم در هر مرحله از رسیدگی اقدام نماید.
⇐ در صورتی که متهم در مراحل رسیدگی و اجرای حکم حضور داشته باشد.
⇐ در صورتی که متهم از اتهام وارده تبرئه شود و یا با مختومه شدن پرونده ویا با فرض محکومیت به محض شروع به اجرای حکم، از کفیل رفع مسئولیت میشود.
این پست برگرفته از کتب و سایت های مختلف حقوقی می باشد
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.