خلع ید، دعوای مالک رسمی مال غیرمنقول علیه متصرف غیر قانونی است. اگر کسی ملکی را بدون اینکه حقی بر آن داشته باشد و بدون رضایت مالک تصرف کند غاصب محسوب شده و مالک رسمی ملک میتواند از طریق دادخواست، خلع ید غاصب و اجرت‌المثل مدت زمان تصرف را از طریق محاکم حقوقی مطالبه نماید. مبنای قانونی این امر، ماده ۳۰۸ قانون مدنی و مبنای فقهی آن قاعده ” الناس مسلطون علی اموالهم” می باشد.
تفاوت تصرف عدوانی با خلع ید
گاهی بسیاری میان دعوای خلع ید با دعوای تصرف عدوانی تفاوتی قائل نبوده و این دو را یکی می دانند در حالی که این دو مفهومی کاملا متفاوت هستند.
به عبارت دیگر، در دعوای تصرف عدوانی حقوقی فقط اثبات سابقه تصرف کافی است و نیازی به اثبات مالکیت (عین و منافع) نیست و همین که سبق تصرف خواهان و لحوق تصرف خوانده و عدوانی بودن تصرف ثابت شود کافی است. با این حال در شکایت تصرف عدوانی کیفری که طبق ماده۶۹۰ قانون مجازات اسلامی مصوب سال۱۳۷۵ مطرح می شود اختلاف نظر وجود دارد؛ عده ای مالکیت را شرط می دانند و عده ای دیگر تنها سبق تصرف را کافی می دانند که رویه قضایی نظر اول یعنی اثبات مالکیت را پذیرفته است.
به علاوه در دعوای تصرف عدوانی، رعایت تشریفات دادرسی لازم نیست؛ در صورتی که در خلع ید رعایت این تشریفات لازم است. با این حال هر دوی این دعاوی قابلیت تجدیدنظرخواهی را دارند. از سوی دیگر، در خلع ید به موجب ماده یک قانون اجرای احکام مدنی، ضروری است که حکم قطعی و سپس اجرایی شود؛ این در حالی است که چون دعوای تصرف عدوانی بلافاصله قابل اجرا است، نیازی به قطعی شدن و صدور اجراییه ندارد و درخواست تجدید نظر مانع اجرا نخواهد بود.
شرایط لازم برای خلع ید
1. داشتن سند مالکیت
اولین پیش نیازی که برای دادخواست خلع ید مورد توجه قرار می گیرد وجود سند مالکیت است. از این رو ملک تصرف شده باید دارای سابقه ثبتی باشد. علاوه بر این باید بر روی ملک مورد دعوا مالکیت رسمی وجود داشته باشد. در صورتی که موارد ذکر شده در رابطه با ملک مورد دعوی وجود نداشته باشد، امکان تقدیم دادخواست خلع ید وجود ندارد.
2. متصرف بودن شخص ثالث
در صورتی که شخصی به جز مالک که دارنده اجازه باشد در ملک مورد نظر تصرفی انجام دهد و یا اقدام به احداث بنایی کند در اولین قدم طی یک اظهارنامه قانونی به وی اعلام می شود که ملک مورد نظر را تخلیه کند.
در صورتی که متصرف از تخلیه سر باز زند می توان اقدام به ارائه نمونه دادخواست خلع ید کرد.
طرح همزمان دعوای خلع ید و اجرت المثل
اگر متصرف غیر قانونی در ملک شما وجود نداشت دو حالت برای منفعت بردن شما از مال مذکور وجود داشت:
۱-در ملک سکونت پیدا می کردید و از سکونت در آن استفاده می کردید.
۲-این مال را اجاره داده و مال اجاره ی آن را دریافت می کردید و از این منظر کسب منفعت می کردید.
در نهایت در نتیجه تصرف غیر قانونی این فرد شما به طور قطعی از کسب منفعت از طریق مال خود بازمانده اید. در این صورت نه تنها ملک شما باید به شما بازگردد بلکه خسارات ناشی از در دست نداشتن مال در این مدت نیز باید به شما برگردد. این دادخواست را می توان تحت عنوان دعوای خلع ید و اجرت المثل مطرح نمود و از فرد هزینه استفاده از ملک را در این مدت زمان مطالبه کرد.
در حقیقت در این حالت شما در حال دریافت و مطالبه اجرت المثل ناشی از سکونت در این ملک هستید. خوب است بدانید که اگر دادگاه با دادخواست شما موافقت کند و در جهت آن رای دهد معمولا طرف مقابل را نیز مجبور به پرداخت این اجرت المثل می کند. البته ممکن است سر میزان آن دچار اختلاف شوید که در این صورت امکان اعتراض به میزان تعیین شده دادگاه وجود دارد.
توجه کنید، اهمیت دارد که در دعوای خلع ید و اجرت المثل، این موضوع یعنی دریافت هزینه سکونت در این ملک در این مدت زمان را مطالبه کنید در غیر این صورت باید این دعوا را در پرونده ای جدا و در دادخواستی جداگانه مورد درخواست قرار دهید.
مرجع رسیدگی به دعوای خلع ید
معمولا رسیدگی به این نوع از دعوی خارج از نوبت و بدون تشریفات دادرسی انجام می‌شود ولی هزینه‌ی دادرسی از خواهان گرفته خواهد شد؛ علاوه بر این حکم صادر شده فوری بوده و پیش از قطعیت اجرا خواهد شد. باید بدانید که دعوای خلع ید از انواع حقوقی بوده و رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه است.
وقتی حکم قطعی در مورد دعوای خلع ید صادر شده و به خواهان ابلاغ می‌شود، باید آن را برای اجرایی شدن به بخش اجرای احکام مدنی تحویل دهد و پس از صادر شدن اجراییه، دادورز یا مأمور اجرا برای عملی شدن حکم اقدام می‌کند.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.