محجور از ریشه حجر و به معنی منع و بازداشتن برگرفته شده است و در اصطلاح حقوقی به کسی گفته می شود که از بخشی از تصرفات و اعمال حقوقی منع شده‌است، به عبارت دیگر حجر عبارت است از منع شخص به حکم قانون از اینکه بتواند امور خود را بطور مستقل و بدون دخالت دیگری اداره کند.
طبق قانون (ماده ۱۹۰ قانون مدنی و ….) یکی از شرایط اصلی و اساسی برای انجام اعمال حقوقی بحث اهلیت می باشد.
اهلیت یعنی چه؟
اهلیت در لغت به معنای داشتن لیاقت و صلاحیت برای امری، شایستگی و سزاواری است. اهلیت در اصطلاح حقوقی نیز عبارت است از: توانایی قانونی شخص برای دارا شدن یا اجرای حق.
اقسام اهلیت
1. اهلیت تملک یا تمتع
یعنی این که تمام اشخاص میتوانند صاحب حق و تکیف شوند (این نوع اهلیت با تولد انسان آغاز و با مرگ او پایان میپذیرد )
2. اهلیت تصرف یا استیفا
عبارت است از قابليت فرد براي اجراي حق يا قبول تعهد.
* به افرادی که فاقد اهلیت نوع دوم هستند محجور میگویند.
طبق قوانین ایران محجورین به سه دسته تقسیم می شوند:
1. صغیر
2. مجنون
3. سفیه و غیر رشید
صغیر کیست؟
عبارت است از کسی که به سن بلوغ عقلی و رشد نرسیده است.
صغیر تقسیم می شود به غیر ممیز و ممیز.
الف) صغیر غیر ممیز:
صغیری که به دلیل پایین بودن سنش قدرت تمییز خوب و بد را ندارد و به طور کلی اهلیت تصرف یا استیفاء ندارد.
مطلق اعمال حقوقی صغیر غیر ممیز (چه مالی و غیر مالی) باطل است.
ب) صغیر ممیز:
فردی داری قوه تمییز نسبی است، خوب را از بد میشناسد ولی به سن رشد و بلوغ نرسیده است.
حکم اعمال حقوقی صغیر غیر ممیز:
⇐ اعمال حقوقی صغیر ممیز که جنبه مالی دارد:
در این حالت با ۳ فرض روبرو هستیم:
فرض اول: تملیک بلاعوض (اموال صغیر مجانا به دیگری منتقل می شود) این نوع معاملات برای صغیر ممیز “باطل” است.
فرض دوم: تملک بلاعوض (کسی مالی را مجانا به صغیر می دهد مانند هبه) این نوع معاملات نسبت به صغیر ممیز “نافذ و صحیح” است.
فرض سوم: تملک و تملیک معاوضی (مالی میخرد و پولش را میدهد یا مالی از او میخرند و ارزشش را می دهند): این نوع معاملات “غیر نافذ است” و با اجازه “ولی یا قیم” در شرایط خاصی نافذ می شوند.
⇐ اعمال حقوقی غیر مالی صغیر ممیز
اعمال حقوقی غیر مالی صغیر ممیز باطل است و اداره اعمال حقوقی غیر مالی صغیر حسب مورد بر عهده ولی یا قیم یا وصی می باشد.
نکته: قانونگذار برای سن رشد محدوده و عدد خاصی مشخص نکرده است ولی در عمل رویه قالب محاکم و ادارات در امور مالی ۱۸ سال را نشانه رشد میدانند، و در امور غیرمالی سن بلوغ را نشانه رشد میدانند. (جزو مباحث اختلافی در رویه دادگاها است)
مجنون کیست؟
مجنون به ۲ دسته تقسیم می شود
⇐ مجنون دائمی.
⇐ مجنون ادواری (زمانی سالم است و زمانی مجنون)
حکم اعمال حقوقی مجانین:
تمام اعمال حقوقی مجنون دائمی مطلقا باطل است.
اعمال حقوقی مجنون ادواری در حالت افاقه “نافذ و صحیح” است در حالت جنون مطلقا “باطل.”
نکته: معیار تشخیص جنون، پزشکی قانونی است و تا زمانی که حکم جنون فردی صادر نشده است اعمال او نافذ و صحیح است.
نکته: مجنون ادواری، متهم و مظنون به جنون است و اصل بر جنون اوست.
غیر رشید و سفیه
عبارت اند از کسانی که مصلحت مالی خود را نمیدانند و اصطلاحا عقل معاش ندارند و توانایی اداره امور مالی را ندارند.
⇐ حکم اعمال حقوقی غیر مالی غیر رشید و سفیه
اعمال حقوقی غیر مالی آنها نافذ و صحیح است، به عبارت دیگر حجر آنها فقط ناظر به امور مالی است.
⇐ اعمال حقوقی مالی آنها
فرض اول: تملیک بلاعوض (مجانا مالی به آنها داده می شود): نافذ و صحیح است.
فرض دوم: تملک بلاعوض (از اموال او مجانا به دیگری منتقل می شود): باطل است.
فرض سوم: تملیک و تملک معوض (مالی به دیگری می دهد چیزی جایش میگیرد یا بالعکس): “غیر نافذ” است و با اجازه ولی یا قیم تحت شرایطی نافذ می شود.
فرق غیر رشید و سفیه
حجر غیر رشید متصل به دوران صغر است، از کودکی تا زمان بزرگسالی قدرت تشخیص در امور مالی نداشته است، اما سفیه کسی است به رشد رسیده است، از حجر خارج شده است ولی بعدا دوباره به دلایلی محجور شده است.
نکته: قیم برای برخی از معاملاتی که از سوی مولی علیه خود باید اجازه بگیرد و برخی از آنها نیاز به اجازه ندارد. البته برخی از معاملات هم انجام آن از سوی قیم ممنوع است، به عنوان مثال: معامله قیم با محجور در صورتی که موجب انتقال مال بین آنها باشد، به منظور جلوگیری از سوء استفاده قیم و ضرر محجور به طور کلی منع شده است. علاوه بر این قیم نمی تواند از اموال محجور، مالی را هبه بدهد.
برخی معاملات توسط قیم که ممکن است به زیان محجور باشد، باید با اجازه دادستان باشد، از جمله:
1. فروش اموال غیر منقول
2. رهن اموال غیرمنقول محجور
3. معامله ای که در نتیجه آن قیم مدیون مولی علیه شود. در این صورت ملائتِ قیم، شرط تصویب و اجازه دادستان است.
4. وام گرفتن برای محجور بدون ضرورت و احتیاج
5. صلح
مدارک مورد نیاز جهت طرح دعوای حجر
1- تصویر مصدق نظريه پزشک (اختیاری)
2- به همراه داشتن كارت ملي جهت احراز هويت و كارت عابر بانك جهت پرداخت هزينه ي دادرسي الزامي است.
*در صورت عدم وجود مدارك اختياري فوق مي توانيد يكي از دلایل ذيل را ارائه نماييد.
1- استماع شهادت شهود و مطلعين.
2- استعلام از پزشکی قانونی.
3- شماره پرونده استنادي.
4- تحقیقات محلی.
5- ساير دلايل و منضمات
دعوی حجر
این پست برگرفته از کتب و سایت های مختلف حقوقی می باشد
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.