معنای افساد فی الارض
افساد فی الارض یکی از مهم‌ترین و پرمسئله‌ترین عناوین مجرمانه است. قانونگذار این اصطلاح را در سال ۱۳۹۲ وارد قانون مجازات اسلامی کرد و آن را به‌طور مستقل جرم‌انگاری نمود. ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۹۲) در تعریف افساد فی الارض چنین می‌گوید:
«هرکس به‌طور گسترده مرتکب جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد، جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی کشور، احراق و تخریب، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک یا دایرکردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آنها گردد به‌گونه‌ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع گردد، مفسد فی الارض محسوب و به اعدام محکوم می‌گردد.»
افساد فی الارض در جرایم رایانه ای
طبق ماده ۱۴ قانون جرایم رایانه ای؛ هرکس به وسیله سیستمهای رایانهای یا مخابراتی یا حامل‌های داده محتویات مستهجن را تولید، ارسال، منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد ارسال یا انتشار یا تجارت تولید یا ذخیره یا نگهداری کند، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.البته به موجب ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات حبس های تعزیری ماده فوق جرمی قابل گذشت محسوب و طبق تبصره همین ماده مجازات حبس مذکور به نصف تقلیل مییابد. یعنی ۴۶ روز تا یک سال.
تبصره ۱ ـ ارتکاب اعمال فوق در خصوص محتویات مبتذل موجب محکومیت به حداقل یکی از مجازات های فوق می شود. محتویات و آثار مبتذل به آثاری اطلاق می‌گردد که دارای صحنه ها و صور قبیحه باشد.
تبصره ۲ ـ هرگاه محتویات مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شود، مرتکب به یک تا پنج میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهدشد.
تبصره ۳ ـ چنانچه مرتکب اعمال مذکور در این ماده را حرفة خود قرار داده باشد یا بطور سازمان یافته مرتکب شود چنانچه مفسد فی‌الارض شناخته نشود، به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.
تبصره ۴ ـ محتویات مستهجن به تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیرواقعی اطلاق میشود که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.
ویژگی‌های جرم افساد فی الارض
مطابق ماده ۲۸۶، رفتارهای مجرمانۀ ذکرشده در صدر ماده باید دو ویژگی داشته باشد:
⇐ نخست: ارتکاب این رفتار مجرمانه به‌طور گسترده باشد؛
⇐ دوم: این رفتار مجرمانه موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی یا اموال خصوصی و عمومی یا سبب اشاعۀ فساد یا فحشا در حد وسیع شود. درواقع، یکی از این نتایج باید رخ دهد تا کسی را بتوان مفسد فی الارض دانست.
واژه‌ها و معیارهای به‌کاررفته در این ماده مانند «گسترده»، «شدید»، «عمده» و «وسیع» تعاریف دقیق و روشنی ندارند و به بیان بهتر، تفسیرپذیرند؛ باوجوداین، در دو حالت می‌توان یک شخص را با اتهام ارتکاب جرم افساد فی الارض به مجازات اعدام محکوم کرد:
⇐ قصدش رخ‌دادن یکی از نتایج ذکرشده در ویژگی دوم باشد؛
⇐ علم و آگاهی داشته باشد که رفتارش ناگزیر به آن نتایج خواهد انجامید.
بنابراین، حتی اگر یکی از این نتایج رخ دهد ولی مقام قضایی نتواند یکی از این دو عنصر معنوی (خواستن نتیجه یا آگاهی به وقوع نتیجه) را احراز و اثبات نماید، نمی‌توان مرتکب رفتار مجرمانه را به اتهام افساد فی الارض به مجازات قانونی مقررشده برای آن محکوم نمود.
مجازات افساد فی الارض
همان‌طور که در متن ماده نیز اشاره شده است، در صورت تحقق شرایط مذکور در این ماده و ارتکاب شخص به جرم افساد فی الارض، او به مجازات اعدام محکوم خواهد شد. حال، باید ببینیم که با نبودِ آن دو ویژگی ذکرشده، چه اتفاقی می‌افتد. طبق تبصره ماده ۲۸۶، گاهی دست‌کم یکی از نتایج برشمرده‌شده در ماده ۲۸۶ تحقق مییابد ولی قاضی احراز می‌کند که مرتکب قصد ایجاد این نتایج را نداشته و همچنین، علم و آگاهی هم نداشته است که رفتار او به این نتایج می‌انجامد. در این صورت، دو حالت ممکن است رخ دهد:
الف. این رفتار مشمول مجازات قانونی دیگری باشد: در این حالت، شخص به همان مجازات قانونی محکوم خواهد شد؛
ب. جرم او مشمول مجازات قانونی دیگری نباشد: مرتکب به بیش از ۲ تا ۵ سال یا بیش از ۶ ماه تا ۲ سال حبس تعزیری محکوم خواهد شد.
اشاره به این نکته ضروری است که استفادۀ قانونگذار از اصطلاح افساد فی الارض صرفا به ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی محدود نمی‌شود. در قوانین دیگر نیز مانند قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و سایر قوانین می‌بینیم که قانونگذار بارها از این اصطلاح استفاده کرده است؛ توضیح آنکه قانونگذار در این قوانین برخی از جرائم یا اَشکال خاص ارتکاب برخی از جرائم را در حکم افساد فی الارض دانسته است. در این موارد، بدون آنکه نیازی به تحقق تمامی شرایط و قیدهای ماده ۲۸۶ باشد، شخص مرتکب به مجازات این جرم (اعدام) محکوم خواهد شد.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.