انحلال قرارداد به چند صورت امکان پذیر است؟
وکیل حقوقی بیان میدارد: برای پاسخ به سوال فوق ۳ حالت را میتوان متصور بود که عبارتند از:
۱. انحلال به تراضی که در اصطلاح اقاله یا تفاسخ نامیده میشود. مفهوم این جمله این است که همان اراده های ایجاد کننده عقد، عقد را با توافق خویش منحل میکنند.
۲. انحلال ارادی که با تصمیم یکی از طرفین انجام میشود. و یک عمل حقوقی است و ایقاع نام دارد. و نیازی به تراضی و اعلام رضایت طرف دیگر معامله در آن نیست.
۳. انحلال قهری که خود به خود انجام میشود و اراده طرفین در آن نقشی ندارد. و در اصطلاح به آن انفساخ میگویند. مانند تلف مبیع قبل از قبض (ماده ۳۸۷ قانون مدنی) و فوت و حجر در عقود جایز (ماده ۹۵۴ قانون مدنی).
نکته: انحلال ارادی را فسخ گویند و به اختیاری که طرف عقد لازم در فسخ آن قرارداد را دارد، مانند بایع در عقد بیع، خیار میگویند.
مبنای حقوقی دعوی انفساخ
انفساخ قرارداداین امکان وجود دارد که عقود و قراردادها پس از آن که به صورت صحیح تشکیل شدند، در شرایطی بدون اراده حقوقی جدید، منحل شوند. برای این نوع از انحلال عقد، واژه انفساخ به کار برده می شود.
انفساخ قرارداد به دو شکل قابل تصور است. ممکن است در قرارداد شرط شود در صورت ایجاد شرایط خاصی، مانند عدم انجام تعهد از سوی یکی از طرفین، قرارداد منحل و منفسخ شود. همچنین ممکن است، انفساخ به حکم قانون باشد. مانند انفساخ عقد وکالت در صورت فوت یا حجر یکی از طرفین.
اگرچه پس از انفساخ عقد، ضرورتی به ارایه ی دادخواست حقوقی وجود ندارد و کسی که از انفساخ نفع می برد، می تواند در صورت استناد طرف دیگر قرارداد، به عنوان دفاع، به انفساخ استنناد کند؛ اما در برخی موارد ذی نفع به جهت تعیین تکلیف موضوع و یا ادعاهای احتمالی که ممکن است از طرف دیگر قرارداد مطرح شود و یا استفاده از آثار حقوقی انفساخ می تواند، دادخواست تایید انفساخ را تقدم دادگاه کند. دادگاه پس از بررسی تحقق انفساخ، رای به تایید انفساخ می دهد.
انواع انفساخ
انفساخ قرارداد به دو صورت امکان پذیر است:
1. در قرارداد شرط شود که در صورت ایجاد شرایط خاصی، مانند عدم انجام تعهد از سوی یکی از طرفین، قرارداد منفسخ شود.
2. گاهی اوقات ممکن است که انفساخ به حکم قانون باشد. مانند منفسخ شدن عقد وکالت بدلیل فوت یکی از طرفین.
پس از انفساخ قرارداد، قانوناً نیازی به ارائه دادخواست حقوقی جدید نمی باشد و فردی که از انفساخ نفع می برد، می تواند در صورت نیاز، به انفساخ استناد نماید.
اما در بعضی موارد ذینفع بدلیل ادعاهای احتمالی که ممکن است از سوی طرف دیگر قرارداد مطرح گردد و یا بدلیل تعیین تکلیف موضوع قرارداد، میتواند تایید انفساخ قرارداد را از دادگاه با ارائه دادخواست مطالبه نماید. دادگاه در وقت تعیین شده با بررسی اظهارات طرفین و ملاحظه مدارک استنادی، رأی به تایید انفساخ قرارداد می دهد.
در دعوای تایید انفساخ قرارداد خواهان کسی است که می خواهد انفساخ قرارداد را به تایید مرجع رسمی برساند و از آثار انحلال استفاده نماید. خوانده نیز طرف دیگر قرارداد می باشد.
مرجع صالح جهت اقامه دعوای تایید انفساخ قرارداد در مورد اموال غیر منقول، دادگاهی است که ملک در حوزه قضایی آن واقع شده است.
طرفین دعوی
هر کدام از طرفین که بخواهند، انفساخ را مورد تایید مرجع رسمی قرار دهند و از آثار انحلال استفاده کنند، می توانند با سمت خواهان علیه طرف دیگر قرارداد، طرح دعوی کنند. خوانده نیز در این دعوی طرف دیگر عقد است که می تواند شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی باشد.
مرجع صالح برای رسیدگی
اگر مورد انفساخ مربوط به اموال غیر منقول باشد، دادگاه محل وقوع ملک صالح به رسیدگی است. در غیر اینصورت دادگاه محل اقامت خوانده و دادگاه محل انعقاد و یا اجرای قرارداد، صالح به رسیدگی می باشند.
نحوه اجرای رای
دادگاه تنها انفساخ را تایید می کند و رای دادگاه نیاز به صدور اجراییه ندارد.
مستندات قانونی
ماده ۳۸۷ قانون مدنی: اگر مبيع قبل از تسليم بدون تقصير و اهمال از طرف بايع تلف شود بيع منفسخ و ثمن بايد به مشتري مسترد گردد مگر اينكه بايع براي تسليم به حاكم يا قائم مقام او رجوع نموده باشد كه در اينصورت تلف از مال مشتري خواهد بود.
ماده۴۸۳ قانون مدنی: اگر در مدت اجاره عين مستاجره بواسطه حادثه كلا” يا بعضا” تلف شود از زمان تلف نسبت بمقدار تلف شده منفسخ مي شود و در صورت تلف بعض آن مستاجر حق دارد اجاره را نسبت به بقيه فسخ كند يا فقط مطالبه تقليل نسبي مال الاجاره نمايد.
ماده ۵۲۷ قانون مدنی: هر گاه زمين به واسطه فقدان آب يا علل ديگر از اين قبيل از قابليت انتفاع خارج شود و رفع مانع ممكن نباشد عقد مزارعه منفسخ مي شود.
ماده ۵۵۱ قانون مدنی: عقد مضاربه بيكي از علل ذيل منفسخ ميشود:
۱– درصورت موت يا جنون يا سفه احد طرفين.
۲– در صورت مفلس شدن مالك.
۳– در صورت تلف شدن تمام سرمايه و ربح.
۴– در صورت عدم امكان تجارتي كه منظور طرفين بوده.
ماده۶۲۸ قانون مدنی: اگر در احوال شخص امانت گذار تغييري حاصل گردد مثلا” اگر امانت گذار محجور شود عقد وديعه منفسخ و وديعه را نمي توان مسترد نمود مگر به كسي كه حق اداره كردن اموال محجور را دارد.
ماده۶۳۸ قانون مدنی: عاريه عقدي است جائز و به موت هر يك از طرفين منفسخ مي شود.
ماده ۶۸۳ قانون مدنی: هر گاه متعلق وكالت از بين برود يا موكل عملي را كه مورد وكالت است خود انجام دهد يا بطور كلي عملي كه منافي با وكالت وكيل باشد بجا آورده مثل اينكه مالي را كه براي فروش آن وكالت داده بود خود بفروشد وكالت منفسخ مي شود.
ماده ۹۵۴ قانون مدنی: كليه عقود جائزه بموت احد طرفين منفسخ مي شود و همچنين به سفه در مواردي كه رشد معتبر است.
این پست برگرفته از کتب و سایت های مختلف حقوقی می باشد
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.