دعوی ابطال سند رسمی ملک به دعوایی گفته می شود که در طی آن شخصی در جهت بی اثر بودن یک یا چند سند رسمی اقدام می‌کند. برای این دعوی دلایل بسیاری وجود دارد، این نوع دعوی عموماً درفروش ملک به چند نفر شکل می گیرد و یا این که سند مطابق با قوانین و مقررات مرتبط به آن صادر نشده باشد. به‌طور مثال ممکن است ابطال سند به دلیل باطل شدن معامله ای رخ دهدکه سند، از وقوع آن حکایت دارد که این امر در سند مال مجهول اتفاق می افتد، یا اینکه به دلیل مخفی شدن تعهد موضوع سند رسمی، سند از اعتبار بیافتد. مالک اصلی یک ملک ازلحاظ قانونی کسی است که ملک مذکور در دفتر املاک به ثبت رسیده و مستقیماً به نام وی زده شده و یا به او ارث رسیده باشد.
کلیه اسناد رسمی اعم از سند مالکیت، سند اجرایی، اسناد رهنی و شرطی و ذمه ای، صورت مجلس تحدید حدود، سند انتقال اجرایی، سند مالکیت معارض، سند رسمی اجاره یا بیع و یا هر یک از عقود و قراردادها و نظایر آن ها جزو اسناد رسمی بوده که در صورت وجود موجبات قانونی بر بی اعتبار گشتن آن ها، ذینفع می تواند نسبت به اقامه دعوای ابطال یا اعلام باطل شدن آن ها در دادگاه صالح اقدام کند و دادگاه ها وظیفه دارند به این دعاوی رسیدگی کنند.
در نتیجه می توان گفت که دعوای ابطال سند رسمی دعوایی است که خواسته آن اعلام بی اثر بودن یک یا چند سند رسمی معین می باشد که سبب بی اثر بودن یا بی اثر شدن سند رسمی می شود. ابطال سند ممکن است به این علت باشد که سند مطابق قوانین و مقررات مربوط به آن صادر نشده است؛ ابطال سند مالکیت معارض و ابطال شناسنامه در موردی که برای یک نفر چند شناسنامه صادر شده باشد از مصادیق این دعوا می باشند. همچنین امکان دارد که بی اعتباری سند به علت بطلان معامله ای باشد که سند حاکی از وقوع آن است مانند سند بیع مال مجهول؛ یا ممکن است به علت منتفی شدن تعهد موضوع سند رسمی از اعتبار بیافتد مانند پرداخت وجه سند؛ یا به علت جعلیت سند اعم از جعل مادی و مفادی باشد.
ابطال سند رسمی، صرفًا، از طریق دادگاه قابل انجام است و دفاتر اسناد رسمی به هیچ وجه حق ابطال اسناد رسمی تنظیمی در آن دفاتر را ندارند حتی اگر درخواست ابطال سند به تقاضای طرفین تنظیم کننده سند باشد. چنانچه سردفتری اقدام به ابطال سندی نماید تخلف مرتکب شده و قابل تعقیب انتظامی است.
تفاوت ابطال و بطلان سند رسمی
گاهی افراد ممکن است ابطال سند را با بطلان سند رسمی اشتباه بگیرند. این دو با یکدیگر تفاوت داشته و دارای قوانین متفاوتی می باشند. در واقع میتوان گفت تفاوت ابطال و بطلان سند رسمی به این صورت است. که در رابطه با ابطال، معامله یا قرارداد منعقده از ابتدای امر صحیح است. در حالی که بطلان تنها در شرایطی مطرح می شود که معامله یا قرارداد از ابتدای امر باطل می باشد.
همچنین ابطال سند رسمی صرفا از طریق یکی از طرفین معامله یا هر دو طرف آن قابل انجام می باشد. بطلان منوط به حکم قانون و دادگاه است. در صورت اعلام آن توسط دادگاه آثار آن قطعی می گردد و لازم الاجرا می باشد.
ابطال سند رسمی با ابطال سند عادی چه تفاوتی دارد؟
به شکایتی که موضوع آن تعیین بی اثر نمودن یک یا چند رسمی است، دعوی ابطال سند رسمی گفته می شود. قانون مدنی در ماده ۱۲۸۶ سند ها را به دو گروه عادی و رسمی تقسیم کرده است و تمایز این دو نوع سند به اعتبار آنها است. اسناد رسمی در دفاتر اسناد رسمی یا اداره ثبت بنا بر قوانین و مقررات مدون تنظیم شده است.
سند عادی تنها به واسطه امضای منتسب الیه اعتبار دارد بنابراین ابطال سند عادی می تواند با سکوت یا انکار و تردید طرف سند نسبت اصالت سند انجام پذیرد اما ابطال سند رسمی مراحل بیشتری دارد.
دلایل ابطال سند مالکیت
دلایل ابطال سند مالکیت متعدد می باشد. برخی از دلایلی که در صورت اثبات، موجب ابطال سند رسمی مالکیت می شوند عبارتند از:
⇐ ابطال به جهت وجود سند معارض
⇐ ابطال به جهت مجعول بودن
⇐ ثبت سند رسمی مالکیت بر خلاف مقررات قانون
⇐ ابطال به جهت معامله فضولی
⇐ ابطال به جهت کلاهبرداری و فروش مال غیر
⇐ ابطال به جهت معامله ربوی
⇐ ابطال به جهت معامله صوری
⇐ ابطال به استناد ماده ۱۴۷ اصلاحی قانون ثبت
⇐ ابطال در صورت ملغی شدن نظریه کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین شهری
⇐ ابطال در صورت ابطال برگ تشخیص اراضی ملی در دادگاه
در صورت وجود هر یک از این دلایل می توان دعوای ابطال سند رسمی مالکیت را مطرح نمود.
جهات بی اعتباری اسناد
اسناد چه رسمی و چه عادی ممکن است از یک جهاتی بی اعتبار باشند که افراد صاحب سند را مجبور به دعوای ابطال سند رسمی و یا عادی کنند.
1. بی اعتباری منشا صدور سند
ممکن است موضوع ابطال سند به این علت باشد که منشا صادر کننده ی سند به یک دلایلی از بین رفته و دیگر قابلیت استناد و استفاده نباشد. به طور مثال حسن یک ملکی را به علی می فروشد که طی این فروش و متناسب با قراردادی که بین خود بسته اند یک سند رسمی تک برگه ی ثبت می شود که حسن آن را به علی می دهد، حال اگر موضوع معامله که در اینجا ملک می باشد مستحق للغیر (یعنی برای موضوع فروش فردی دیگر ادعای مالکیت داشته باشد) از آب درآید علی باید دعوی ابطال سند رسمی به دادگاه یا مرجع صلاحیت دار نماید و با این دعوی تمام شرط و شروط ها و متعهد شدن ها هم باطل می شوند.
2. بی اعتباری سند به جهت عدم رعایت تشریفات تنظیم سند
قانون ثبت اسناد و املاک از ماده ۹ به بعد طریقه ثبت اسناد و املاک را مشخص نموده و مراحل انتشار آگهی یا اعتراض یا طریقه تحدید حدود را صریحا اعلام نموده که رعایت آن از سوی کارکنان و کارشناسان اداره ثبت جهت تنظیم و صدور اسناد مربوطه الزام آور است در صورتی که تنظیم یا صدور اسناد بدون رعایت این تشریفات باشد خواهان می تواند تقاضای ابطال آن ها را بنماید چرا که مقررات ثبتی از قواعد آمره بوده و عدم رعایت آنها به اعتبار سند خدشه وارد خواهد ساخت.
ماده قانونی ابطال سند مالکیت که می توان در طرح دعوا به آن استناد نمود
مواد قانونی ابطال سند مالکیت مرتبط با دعوا عبارتند از مواد ۹ الی ۲۲ و مواد ۲۴، ۴۶، ۴۷ و ۷۳ قانون ثبت اسناد و املاک.
مطابق ماده ۲۲ قانون ثبت، با صدور سند رسمی مالکیت به نام شخص، کلیه مراجع و محاکم مکلفند شخص مزبور را به عنوان مالک ملک ثبت شده مورد شناسایی قرار دهند. هیچ یک از مامورین و مستخدمین دولتی نمی توانند در اعتبار اسناد رسمی تردید نموده و اعتبار آن را نپذیرند، تا زمانی که حکم به ابطال این اسناد با رعایت تشریفات و از سوی مرجع صالح صادر شود.
برای ابطال سند رسمی مالکیت چه مدارکی لازم است؟
در دعوای ابطال سند مالکیت باید جهات درخواست ابطال کاملا مشخص باشد. و با توجه به اینکه جهت دعوا بر چه اساسی می باشد نیازمند ارائه مدارک و دلایل مربوطه است. اما به صورت کلی می توان گفت مدارک لازم برای طرح دعوای ابطال سند رسمی مالکیت عبارتست از:
⇐ مبایعه نامه یا سند عادی.
⇐ سند رسمی که تاریخ آن مقدم بر سند مورد دعوا باشد.
⇐ آرایی که در مراجع کیفری یا حقوقی نسبت به موضوع مورد دعوا صادر شده باشد.
⇐ نظریه کارشناسی در صورت وجود.
⇐ شهادت شهود.
⇐ وکالتنامه وکیل در صورتی که دعوا توسط وکیل مطرح شود.
⇐ سایر مدارک مربوطه حسب نوع و جهت طرح دعوا
نحوه تنظیم دادخواست ابطال سند رسمی
همانطور که بالاتر در رابطه با نحوه تنظیم دادخواست ابطال سند رسمی صحبت کردیم، برای شروع فرآیند قانونی آن باید یک دادخواست تهیه نمایید. این دادخواست شامل اطلاعات شما و مدعی، دلایل و علت دعوای شما برای خواسته دعوا خواهد بود.
دادخواست مذکور باید به دادگاه مربوطه ارائه شود. دادگاهی که صلاحیت بررسی دعوای شما را داشته باشد، باید به پرونده شما رسیدگی کند. دادخواست باید به طرف مقابل یا افرادی که سند رسمی ملک را دارند، ابلاغ شود تا ایشان بتوانند در دادگاه دفاع کنند.
پس از ابلاغ دادخواست ابطال سند رسمی، دادگاه باید در خصوص ادعای شما تصمیم بگیرد. این فرآیند شامل جمع آوری شواهد مربوطه، شنیدن اظهارات مدعی، طرف مقابل و شاهدان می گردد. دادگاه پس از بررسی تمام مدارک و شواهد مرتبط، تصمیم نهایی خود را خواهد گرفت. اگر دادگاه به ادعای شما پاسخ مثبت دهد، حکمی به شرح ستون خواسته صادر می شود.
مرجع صالح جهت طرح دعوای ابطال سند رسمی
فرد خواهان باید این آگاهی را داشته باشد که چه مرجعی برای ابطال سند رسمی و یا غیر رسمی وجود دارد چون طرحی دعوی او ممکن است به علت اشتباه منشا صدور سند باشد و یا اشتباه و … که امکان دارد در سند باشد بنابراین متناسب با خواسته ابطال سند مراجع متفاوتی قانون در نظر گرفته است مانند:
1. ابطال سند به علت اشتباهات ثبتی
على الأصول رسیدگی به اشتباهات ثبتی به استناد ماده ۲۵ قانون ثبت اسناد و املاک و ماده ۲ لایحه قانونی راجع به اشتباهات ثبتی و اسناد مالکیت معارض در صلاحیت هیئت نظارت می باشد البته چنانچه اشتباهات به گونه ای باشند که اصلاح آنها در تعارض با حقوق اشخاص ثالث باشد موضوع از صلاحیت هیئت نظارت خارج شده و محکمه صالح به رسیدگی خواهد بود.
2. ابطال سند مالکیت معارض
مالکیت معارض در خصوص ملک های می باشد که چند نفر ادعای مالکیت نسبت به ملک یا مالی دیگر داشته باشند. حال چنانچه شخصی نسبت به مالکیت ملک اعتراضی داشته باشد باید بعد از ابلاغ اخطاریه تا قبل از دو ماه نسبت به اعتراض خود به دادگاه محل مراجعه کند در غیر این صورت شخصی که دارنده ی سند مالکیت مقدم است می تواند ابطال سند مالکیت معارض را از هیئت نظارت درخواست نماید.
3. ابطال سند به جهات دیگر
بر اساس ماده ۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی رسیدگی نخستین به دعاوی در صلاحیت دادگاه های عمومی و انقلاب می باشد بنابراین دادگستری به عنوان مرجع عام برای رسیدگی به تظلمات و شکایات، صالح به رسیدگی به تمامی دعاوی مربوط به ابطال هر نوع سندی به جز اسنادی است که مطابق مقررات از صلاحیت آن خارج شده است.
هزینه دعوای ابطال سند رسمی مالکیت
هزینه دعوای ابطال سند رسمی مالکیت دعوایی است مالی که در خصوص اموال غیر منقول هزینه دادرسی طبق قیمت ارزش منطقه ایی ملک محاسبه و دریافت می گردد و در خصوص اموال منقول طبق ارزش مال منقول هزینه دادرسی محاسبه و اخذ می گردد.
مدت زمان ابطال سند رسمی مالکیت
مدت زمان ابطال سند رسمی مالکیت بر اساس پیچیدگی پرونده و حجم کار دادگاه متفاوت می باشد. اما به طور کلی می توان گفت دعوای ابطال سند رسمی مالکیت در زمره دعاوی زمان بر بوده و حداقل یک سال به طول می انجامد.
این پست برگرفته از کتب و سایت های مختلف حقوقی می باشد
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.