وجه التزام نوعی جریمه در قرارداد محسوب می شود. این مبلغ توسط طرفین قرارداد در قراداد نوشته می شود و هرزمان که هرکدام از انها به تعهدات خود عمل نکرد ملزم به پرداخت وجه التزام قرارداد است.
در هنگامی که یک قرارداد دارای وجه التزام بوده و فرد شاکی در دادگاه آن را بیان می نماید و برای مطالبه وجه التزام قراردادی شکایت به عمل می اورد، دادگاه حقی در ارتباط با کم یا زیاد کردن مبلغ نوشته شده در قرارداد ندارد و فرد متعهد موظف است بر طبق رای صادره از دادگاه، کل مبلغ وجه التزام قرارداد را پرداخت نماید.
اگر مبلغ تعیین گردیده مورد توافق طرفین بابت وجه التزام، مبلغی غیر متعارف باشد، در اینصورت بعضی محاکم فقط تا سقف تعهد اصلی و بر مبنای حد متعارف، حکم صادر می نمایند اما بعضی محاکم با استناد به ماده ٢٣٠ قانون مدنی، نسبت به پرداخت وجه التزام تا هر میزانی که باشد، حکم صادر می نمایند.
ماده ٢٣٠ قانون مدنی: اگر در ضمن معامله شرط شده باشد که در صورت تخلف متخلف مبلغی به عنوان خسارت تادیه نماید حاکم نمی‌تواند او را به بیشتر یا کمتر از آن چه که ملزم شده است محکوم کند.
ارکان تشکیل دهنده و شروط مطالبه وجه التزام
⇐ وجود قرارداد: اگر طرفین قرارداد کتبی و صحیحی از شرایط و توافقاتشان نداشته باشد ، فرد نمی تواند اقدام به مطالبه وجه التزام نماید.
⇐ توافق طرفین بر وجه التزام: میزان و مبلغ خسارت باید با توافق و رضایت طرفیت قرارداد صورت گیرد و پس از آن به طور دقیق در متن قرارداد ذکر گردد.
⇐ گذشتن زمان اجرای قرارداد: برای اجرای تعهدات طرفین می بایست در متن قرارداد خود، تاریخ و زمان مشخص اتمام کار را درج نمایند و پس از گذشت آن اگر یکی از طرفین به تعهداتش عمل نکرده بود باید وجه التزام را بپردازد.
ماهیت حقوقی وجه التزام
حقوق دانان و علمای حقوق ماهیت وجه التزام را جبران خسارت می دانند. این اصل در ماده ۲۲۱ و ۲۳۰ قانون مدنی وجود دارد و به موجب ماده ۲۲۱ قانون مدنی، تعهد به جبران خسارت چه بر اساس تصریح در قرارداد، چه بر اساس آنچه عرف رایج مقرر می‌داند و چه در مواردی که قانون الزام کند، قابل مطالبه است.
نظریه دکتر كاتوزيان “مطالبة خسارت عدم انجام تعهد هيچ گاه با درخواست اجراي آن جمع نمي شود. يعني طلبكار نمي تواند هم اجبار مديون به وفاي عهد را بخواهد و هم خسارت عدم انجام تعهد را، حق بر مطالبه خسارت زماني آغاز مي شود كه فرصت انجام تعهد پايان يافته است در خواست خسارت تأخير با درخواست اجراي اصل تعهد منافات ندارد، زيرا مبناي آن دست رفتن مطلوب ديگري است كه با اجراي تعهد نيز به دست نمي آيد و با اشكال جمع اصل و بدل روبه رو نمي شود.
در صورتی وجه التزام قردادی قابل مظالبه است که طرف مقابل نیز به تعهدات خود عمل کرده باشد و در صورتی که طرفین به دلیل عدم انجام تعهد طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرده باشد، هیچ یک از طرفین حق تقاضای پرداخت وجه التزام را ندارد.
انواع وجه التزام قراردادی
دو نوع از وجه الترام قراردادی بسته به نوع تعهد ممکن است در قرارداد پیش بینی شود:
۱. برای جبران خسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد: مثلا متعهد ملتزم شده در تاریخ مشخصی و یا در برهه زمانی مشخص عملی را انجام دهد و در انجام آن تاخیر و تعلل به عمل آورد در این صورت اگر در قرارداد پیش بینی شده باشد مثلا بابت هر روز تاخیر فلان مبلغ بپردازد می توان از طریق دادگاه وی را اولا ملزم به اجرای تعهد نمود و ثانیا بابت تاخیر, خسارات قراردادی را مطالبه نمود.
۲. برای جبران خسارت ناشی از عدم انجام تعهد: گاه در قرارداد پیش بینی شده در صورتی که متعهد از انجام تعهد خودداری کند باید خسارت وارده به متعهد له را جبران نماید. در این حالت متعهد له یا می تواند اجرای تعهد را بخواهد و یا وجه التزام قراردادی را و مطالبه هر دو با هم امکان پذیر نیست.
ماده ۳۹ آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مصوب سال ۱۳۵۵ در این باب بیان داشته: هرگاه در سند برای تأخیر انجام تعهّد، وجه التزام معین شده باشد، مطالبه آن مانع مطالبه اجرای تعهّد نمی باشد، ولی اگر وجه التزام برای عدم انجام تعهّد مقرر شده باشد متعهدله فقط می تواند یکی از آن دو را مطالبه کند.
تفاوت وجه التزام قراردادی با خسارت تاخیر تادیه
خسارت تاخیر تادیه و وجه التزام قراردادی هر دو از این حیث که وجه نقد هستند و برای جبران خسارت پیش بینی شده اند شباهت دارند لکن تفاوت هایی دارند از جمله اینکه:
۱. وجه التزام از قبل با توافق طرفین و در ضمن عقد پیش بینی می شود در حالی که خسارت تاخیر تادیه بدون پیش بینی در قرارداد و به علت تغییر در شاخص تورم از تاریخ سررسید تا تاریخ تادیه ایجاد می شود.
۲. میزان وجه التزام همان چیزی است که طرفین در عقد مقرر کرده اند و قابل مطالبه به نرخ روز نیست لکن میزان خسارت تاخیر تادیه بسته به شاخص تورم بانک مرکزی مطابق نرخ روز زمان تادیه محاسبه می گردد.
نحوه تعیین وجه التزام در قرارداد
از آنجا که وجه التزام، باید به صورت یک شرط، مورد توافق طرفین قرارداد باشد، نحوه تعیین آن می تواند، به صورت شرط ضمن قرارداد بوده یا به طور مستقل و خارج از قرارداد، میان طرفین، پذیرفته شود. مهم ترین نکته در نحوه تعیین وجه التزام، این است که پذیرش و توافق دو طرف در آن، شرط می باشد.
در این حالت، در صورتی که متعهد، تعهد خود را انجام ندهد یا با تاخیر انجام دهد، می توان بر اساس نحوه دریافت آن در قانون، اقدام به مطالبه وجه التزام کرد.
این پست برگرفته از کتب و سایت های مختلف حقوقی می باشد
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.