دادستان چه کسی است و چه وظایفی دارد؟

دادستان در واقع نماینده جامعه در دادگاه به شمار می‌رود و از وظایف او می‌توان به صدور ادعانامه علیه متهمین و همچنین نظارت بر اجرای مجازات‌ها اشاره کرد. به طور کلی می‌توان گفت دادستان پیگیری کننده اجرای عدالت و مدافع حقوق مردم یک جامعه است.

همچنین از وظایف مهم دادستان می‌توان به تامین امنیت و پاسداری از آن در جامعه اشاره کرد. در زمان‌های قدیم به دادستان، مدعی‌العموم، صاحب منصب پارکه یا وکیل جماعت نیز گفته می‌شد.

وظایف دادستان

مهمترین وظایف دادستان، وظایف قضایی اوست که به چند دسته تقسیم می شود، ازجمله:

1. وظیفه دادستان در جرایم با جنبه عمومی: دادستان این صلاحیت را دارد که در جرایم با جنبه عمومی، مثل جرم رابطه نامشروع یا جرم بی حجابی و… که برای رسیدگی به آنها نیازی نیست حتما شاکی خصوصی وجود داشته ، رسیدگی را آغاز کند. یعنی همین که جرایم با جنبه عمومی مثل بد حجابی رخ بدهد از طریق دادستان قابلیت پیگیری و تعقیب دارد زیرا همانطور که گفتیم دادستان نماینده جامعه و مردم است و در صورتی که عملی وجدان جامعه را جریحه دار کند، او به نمایندگی از همه به جرم رسیدگی خواهد کرد. پس اولین وظیفه قضایی دادستان تعقیب و رسیدگی به جرایم با جنبه عمومی است.

2. وظیفه دادستان در جرایم قابل گذشت: دومین وظیفه قضایی دادستان مرتبط با جرایم قابل گذشت است که فقط با شکایت شاکی خصوصی می توانند در دادگاه مطرح شوند و دادستان وظیفه دارد بعد از شکایت شاکی به موضوع رسیدگی کند.

3. وظیفه دادستان در صدور کیفرخواست: سومین وظیفه دادستان که یکی از مهمترین وظایف او نیز هست، صدور کیفرخواست است. بعد از اینکه مراحل تعقیب جرم و تفهیم اتهام و اینکه مجرم کیست مشخص شد، دادستان اقدام به صدور کیفر خواست می کند و در آن جرم واقع شده و انتساب آن را به مرتکب مشخص می کند و به دادگاه می فرستد تا رسیدگی دادگاه به جرم مستند باشد.

4. تعیین تکلیف اشیا مورد استفاده در جرم: وظیفه دادستان این است که تکلیف اسباب وسایلی که با آنها جرم صورت گرفته است را معین کند.

5. حضور در دادگاه برای محاکمه: وظیفه دیگر دادستان این است که در جلسه دادگاهی که برای رسیدگی به جرم آغاز می شود حضور پیدا کند . بدون حضور دادستان جلسه رسمیت ندارد. اگر دادستان نمی توانست در جلسه حضور پیدا کند، معاون یا یکی از دادیاران را به نمایندگی از خود به دادگاه خواهد فرستاد.

6. اجرای احکام کیفری: بعد از اینکه حکمی در دادگاه صادر شد برای اجرا به دادسرا بر می گردد تا اجرا شود. بنابراین وظیفه اجرای احکام کیفری بر عهده دادستان و در دادسرا است.

فرق دادستان باقاصی

فرق قاضی با دادستان، این است که دادستان نوعی مقام تعقیب است که ریاست دادسرا را به عهده دارد. اما وظیفه اصلی قاضی، رسیدگی به پرونده و صدور حکم بر اساس قانون می باشد؛ به صورتی که فصل خصومت نموده و به دعوی حقوقی یا کیفری خاتمه دهد.

روش های اطلاع دادستان از ارتکاب جرم

در کنار بررسی وظایف و اختیارات دادستان، دانستن روش های اطلاع دادستان از ارتکاب جرم برای انجام این وظایف نیز شاید مورد سوال برخی کاربران باشد. از جمله این روش ها می توان به مواردی به شرح زیر اشاره کرد:

⇐ مراجعه حضوری شاکی به دادسرا و اقدام او به شکایت

⇐ کشف جرم در هنگام گشت زنی و در زمان های انجام ماموریت توسط ضابطان دادگستری

⇐ اقرار یا اعتراف به ارتکاب جرم از سوی متهم

⇐ وقوع جرم به صورت مشهود در برابر بازپرس یا خود دادستان

⇐ خبر دادن یک شهروند به دادسرا مبنی بر وقوع جرم

⇐ گزارش مراجع نظارتی همچون سازمان بازرسی کل کشور، مجلس شورای اسلامی و …