براساس قوانین مربوط به اجرای احکام مدنی که در سال ۱۳۵۶ تصویب شد، از لحظه ابلاغ اجرائیه فرد مدیون موظف است که طی مدت ۱۰ روز برای پرداخت و تسویه بدهی خود اقدام کند و در غیر این صورت، فرد طلبکار حق دارد از طریق واحد اجرای احکام در دادگاه، برای توقیف اموال او درخواست دهد.
در روند توقیف اموال، قانون‌گذار یک سری استثنائات را برای حمایت از حق و حقوق اولیه فرد بدهکار و اشخاص تحت تکفل وی پیش‌بینی کرده است که این موارد را مستثـنیات دیـن نامیده‌اند که این گزینه‌ها از نظر قانونی قابل توقیف و قابل فروش نیستند.
مستثنیات دین شامل چه مواردی می شود؟
مواردی که مستثنیات دین محسوب می شوند مطابق ماده ۲۴ قانون نحوه محکومیت های مالی به قرار زیر هستند:
1. منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکومٌعلیه در حالت اعسار او باشد:
چنانچه منزل مسکونی محکومٌعلیه بیش از نیاز و شأن عرفی او در حالت اعسارش بوده و مال دیگری از وی در دسترس نباشد و حاضر به فروش منزل مسکونی خود تحت نظارت مرجع اجراءکننده رأی نباشد به تقاضای طلبکار مرجع اجراءکننده حکم با رعایت تشریفات قانونی ان را به فروش رسانده و مازاد بر قیمت منزل مناسب عرفی، صرف پرداخت دیون خواهد شد مگر اینکه پرداخت طلب به طریق سهل‌تری مانند استیفاء از محل منافع بخش مازاد منزل مسکونی بدهکار یا انتقال سهم مشاعی از آن به شخص ثالث یا طلبکار امکان‌پذیر باشد که در این‌صورت محکومٌ‌به از طرق مذکور پرداخت خواهد شد. چنانچه به حکم قانون مستثنیات دین تبدیل به عوض دیگری شده باشد، مانند اینکه مسکن به دلیل قرار گرفتن در طرح‌های عمرانی تبدیل به وجه گردد، یا در اثر از بین رفتن، عوضی دریافت شده باشد، وصول محکومٌ‌به از آن امکان‌پذیر است، مگر اینکه محرز شود مدیون قصد تهیه موضوع نخستین را دارد.
البته باید دانست که مقررات مستثنیات دین فقط تا زمان فوت محکوم علیه جاری است. برای مثال اگر محکوم علیه خانه‌ای متناسب با شأن عرفی خود داشته باشد خانه وی جزو مستثنیات دین و قابل توقیف و فروش نیست ولی در صورت فوت وی چون اموالش به عنوان ماترک و ارثیه محسوب می‌شوند تا قبل از پرداخت دیون متوفی قابل تقسیم بین ورثه نیست. برای همین از ممنوعیت فروش به عنوان مستثنیات دین خارج می‌شود و قابل فروش برای پرداخت بدهکار است.
2. اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکومٌعلیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
3. آذوقه موجود به قدر احتیاج محکومٌعلیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می‌شود.
4. کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها: برای مثال کتب اساتید دانشگاه و اهل قلم مانند نویسندگان جزء مستثنیات دین محسوب می گردد.
5. وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه‌وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است: به عنوان نمونه تراکتور یا گاو آهنی که کشاورز در زمین کشاورزی خود مورد استفاده قرار می دهد، به نفع طلبکار قابل توقیف نمی باشد یا ماشینی که راننده تاکسی از آن برای امرار معاش خانواده خود از آن بهره می برد را نمی توان توقیف نمود.
6. تلفن مورد نیاز مدیون: در خصوص تلفن همراه یا منزل باید بدایند که در این موارد نیز به تشخیص دادگاه شئونات عرفی و نیاز کاری محکوم‌علیه ملاک است، اگر عرفآ برای کسانی در وضعیت و موقعیت شغلی و اجتماعی محکوم‌علیه تلفن منزل یا تلفن همراه ضروری یا بعنوان وسیله کار باشد ، جزو مستثنیات دین است اما اگر بیش از یک خط تلفن باشد قابل توقیف و مزایده است.
7. مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره‌بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد. در خصوص ودیعه یا به زبان عامیانه تر، پول پیش، بعضی حقوقدانان معتقدند که این مورد به لحاظ عدم صراحت قانونی ، جزو مستثنیات دین نمی‌باشد، اما عده‌ای دیگر عقیده دارند ودیعه مسکنی که مستاجر برای سکونت خود و خانواده اش تهیه و نزد موجر سپرده، از جمله موارد مستثنیات دین بوده و توقیف آن بابت وصول دین مجاز نمی‌باشد. البته اگر مسکن مورد اجاره بیش از شئونات عرفی محکوم‌علیه باشد دادگاه دستور توقیف مبلغ مذکور را صادر و مقدار اضافه بر شئونات وی بابت دین او به طلبکار یا محکوم‌له پرداخت می‌شود.
اثبات مستثنیات دین
لیست اموالی که جزو موارد مستثنیات دین هستند، در قانون به وضوح ذکر شده است. با این وجود اثبات این امر که این اموال درشان فرد بدهکار است یا خیر، به عهده دادگاه صالح است و این امر نیز با عنایت به شرایط مدیون بررسی خواهد شد که آیا متناسب با شأن مدیون بوده، یا بالاتر و یا پایین‌تر از شأن وی است.
در مورد این مسائل مشورت با یک وکیل ماهر در حوزه مستثنیات دین می‌تواند راه درستی را به شما نشان دهد.
مرجع صالح در مستثنیات دین
مرجع صالح برای تشخیص اینکه آیا یک مالی که معرفی شده است، با شأن عرفی محکوم‌علیه متناسب است یا خیر، دادگاه صادرکننده همان حکم است. همچنین مرجع صالح برای تشخیص این مورد که آیا مالی که معرفی شده است، جزو موارد مستثـنیات دین هست یا خیر نیز دادگاه اجراکننده حکم است.
حال سؤال پیش می‌آید که اگر مسـتثنیات دیـن به مال دیگر تبدیل شود، آیا مال جدید قابل توقیف است یا همچنان جز مسـتثنیات دیـن خواهد بود؟
در صورتی که مستثنیات دین به مال دیگری تبدیل شده باشد، به عنوان مثال یک ملک در طرح اجرایی واقع گشته و بهای آن نیز پرداخت شده است، بهای آن توقیف شدنی است. البته باید گفت که چنانچه فرد مدیون اثبات کند که می‌خواهد با آن پول برای خود منزل دیگری برای زندگی خریداری کند، قابل توقیف نیست.
مستثنیات دین در مهریه
موارد مستثنیات دین در مهریه، موارد استثنائی در خصوص توقیف اموال برای مهریه است که قانون مدنی برای فرد مدیون مد نظر قرار داده است. محکوم‌علیه در این مبحث به مردی اطلاق می‌شود که متعهد است به همسر خود مهریه پرداخت نماید.
عقد نکاح در جریانات حقوقی یک نوع قرارداد بین طرفین به شمار می‌رود. در قرارداد عقد نکاح مرد برای پرداخت مهریه به زن متعهد می‌شود و در صورت ترک زندگی مشترک توسط هریک از زن و شوهر، مرد به پرداخت مهریه محکوم خواهد شد که مطابق با قانون شرع برای زن در نظر گرفته شده است.
در صورتی که مرد برای پرداخت آن امتناع بورزد، قانون برای توقیف اموال حتی توقیف سهم الارث آقا بابت مهریه اقدام کرده تا با فروش اموال منقول و غیرمنقول خودش مهریه همسر را که حق قانونی اوست، بپردازد.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.