تهاتر چیست و چه شرایطی دارد؟

تهاتر د‌‌‌ر لغت به معنای تباد‌‌‌ل کالا، مساوات و برابر شد‌‌‌ن آمد‌‌‌ه و د‌‌‌ر اصطلاح فقه و حقوق نیز عبارت از سقوط تعهد‌‌‌ به سبب بد‌‌‌هکار بود‌‌‌ن طرفین معامله به همد‌‌‌یگر است.

قانون مد‌‌‌نی، تهاتر را یکی از اسباب سقوط تعهد‌‌‌ات به شمار آورد‌‌‌ه است که به موجب آن د‌‌‌و تعهد‌‌‌ متقابل که هر یک از طرفین یکی طلبکار و د‌‌‌یگری بد‌‌‌هکار است، ساقط می‌شوند‌‌‌.

د‌‌‌ر تهاتر، موضوع د‌‌‌و تعهد‌‌‌ وجه نقد‌‌‌ یا اشیای مثلی (مانند‌‌‌ گند‌‌‌م) و هم‌جنس به مقد‌‌‌ار متساوی است که به موجب قرارد‌‌‌اد‌‌‌ (تهاتر قرارد‌‌‌اد‌‌‌ی) یا قانون (تهاتر قانونی) یا حکم د‌‌‌اد‌‌‌گاه (تهاتر قضایی) ساقط می‌شوند‌‌‌.

مهم ترین اثرات تهاتر چیست؟

در این جا به سه اثر انجام تهاتـر اشاره می شود:

1. تهاتـر در حکم تأدیه دین است.

2. تهاتـر مانع پرداخت مکرر دیون و صرف وقت و هزینۀ ایفای تعهدات متقابل است.

2. در تهاتـر امنیت بیشتری برای رسیدن هر کدام از طرفین به طلب خود وجود دارد.

انواع تهاتر

۱. تهاتر قهری

منظور از تهاتر قهری یا قانونی این است که به حکم قانون است و اراده طرفین در آن دخالت ندارد .در ماده ۲۹۵ قانون مدنی بیان می شود: تهاتر قهری است و بدون اینکه طرفین تراضی نمایند حاصل می شود.

۲.تهاتر قراردادی

در صورتی که هر دو دین شرایط تهاتر قهری را نداشته باشند در این صورت طرفین می توانند با توافق تهاتر نمایند. مثلا هر دو دین از یک جنس نباشند یا از جهت زمان و مکان تفاوت داشته باشند با هم به طور قهری تهاتر نمی شوند.

۳.تهاتر قضائی

تهاتری که حصول آن با رای قضایی امکان دارد و اثبات می گردد.

شرایط تهاتر قهری

۱. دو شخص در برابر یکدیگر هم طلبکار و هم بدهکار باشند.

۲. موضوع دو دین کلی باشد. مثل پول و گندم. بنابر این اگر کسی به دیگری یک میلیون بدهکار باشد و در مقابل از او یک تخته فرش طلبکار باشد نمی توان به تهاتر به استناد کرد.

۳. موضوع دو دین از یک جنس باشد. مثلاً هر دو گندم یا هر دو پول باشد وگرنه تهاتر انجام نمی گیرد.

۴. زمان تادیه و پرداخت دو دین یکی باشد و اگر یکی مدت دار باشد و دیگری بدون مدت نمی توان به تهاتر استناد کرد.

۵. مکان تادیه دو دین یکی باشد. بنابر این اگر یکی در تهران و دیگری در شمال باشد نمی توان به تهاتر استناد کرد.

۶. هر دو دین آزاد باشد، فلذا اگر یکی از دیون به نفع شخص دیگری قبلا بازداشت شده در این مورد نمی توان به استناد تهاتر و سقوط آن دین به دیگری ضرر زد.

۷. دعوای هر دو دین قابل استماع باشد. بنابر این اگر یکی مشمول مرور زمان شده نمی تواند به استناد تهاتر از پرداخت امتناع کند.

مقالات مرتبط

اجرت المثل ایام تصرف – قاسم نجفی بابادی آشنایی با انواع تخلفات ساخت و ساز غیرمجاز – قاسم نجفی بابادی خسارات ناشی از بطلان بیع ( خسارات ناشی از مستحقٌ‌للغیر بودن مبیع‌ ) – قاسم نجفی بابادی حبس مدیون در قانون جدید نحوه اجرای محکومیتهای مالی