حق ارتفاق یکی از اصطلاحات علم حقوق و منظور از آن، آن دسته از حقوقی است که برای شخص، در ملک دیگری وجود داشته باشد؛ مثلاً در زمین یا خانه کسی، مجرای فاضلاب یا آب باران زمین یا خانه دیگری باشد. در این صورت صاحب آن خانه یا زمین نمیتواند از استفاده همسایه جلوگیری کند.
حق ارتفاق در واقع چهره‌ای از حق انتفاع است با این تفاوت که حق ارتفاق اختصاص به زمین دارد. بدین معنا که حق ارتفاق معمولا در دو ملک مجاور و متصل وجود دارد. همچنین برخلاف حق انتفاع این حق به صورت دائمی ایجاد می‌شود و تا زمانی که دارنده حق ارتفاق مالک زمین مجاور باشد، حق ارتفاق باقی است.
اسباب ایجادحق ارتفاع
حق ارتفاع با شیوه‌های ذیل ایجاد می‌شود:
1. قرارداد
قرارداد که به طور معمول حق ارتفاق با همین شیوه ایجاد می‌شود همان‌طوری که ماده ۹۴ قانون مدنی در این زمینه مقرر می‌دارد که صاحبان املاک می‌توانند در ملک خود هر حقی را که بخواهند نسبت به دیگری ایجاد کنند. پس مالک زمین و ملک می‌تواند، با قراردادی حق عبور یا حقوق دیگری را به شخصی واگذار کند.
2. قانون
ممکن است حق ارتفاق ناشی از حکم مستقیم قانون و مربوط به وضع طبیعی املاک باشد. مثلاً زمینی که بالاتر از زمین دیگر است، بر حسب طبیعت که قانون نیز آن را محترم می‌شمارد؛ دارای حق ارتفاق برای فاضلاب و آب باران نسبت به زمین پائین‌تر است؛ همان‌طوری که ماده ۹۵ قانون مدنی مقرر می‌دارد:
«هرگاه زمین یا خانه کسی، مجرای فاضلاب یا آب باران کسی بوده، صاحب آن خانه یا زمین نمیتواند جلوگیری از آن کند، مگر در صورتی که عدم استحقاق او معلوم باشد.»
تفاوت حق ارتفاق با حق انتفاع
به‌طور کلی می‌توان فرقهای حق ارتفاق و حق انتفاع را در موارد ذیل بیان کرد:
⇐ حق ارتفاق اختصاص به غیرمنقول دارد؛ ولی حق انتفاع ممکن است به مال منقول یا غیرمنقول اختصاص یابد.
⇐ حق ارتفاق برای ملک است ولی حق انتفاع برای شخص.
⇐ حق ارتفاق دائمی است لیکن حق انتفاع جز در موارد خاص، موقت است.
انواع حق ارتفاق
در این قسمت از مقاله، قصد داریم، در خصوص انواع این حق صحبت کرده و بگوییم که انواع حق ارتفاق در قانون مدنی چیست. انوع حق ارتفاق، عبارتند از:
1. حق ارتفاق طبیعی: یکی از انواع حق ارتفاق است که به واسطه وضعیت طبیعی ملک، برای مالک، در ملک شخص دیگر، به وجود می آید. به عنوان مثال، موقعیت ملک مالک، به نحوی باشد که برای خروج از ملک خود، مجبور باشد از پشت بام ملک دیگر، عبور کند. در این شرایط، برای فرد، در ملک شخص دیگر، حق عبور ایجاد می شود.
2. حق ارتفاق قراردادی: از دیگر انواع حق ارتفاق، حق ارتفاق قراردادی می باشد. همانطور که از اسم آن پیدا است، این حق، به واسطه انعقاد قرارداد، ایجاد شده است. یعنی مالک ملکی، با میل و رضایت شخصی خود و به تبع قرارداد، به فرد دیگری، در ملک خود، حق ارتفاق، نظیر حق عبور، حق مجری و… می دهد.
3. حق ارتفاق تبعی: از دیگر انواع حق ارتفاق، حق ارتفاق تبعی است؛ یعنی حق ارتفاقی که به واسطه حق ارتفاق اصلی ایجاد می شود و تا مادامی که حق ارتفاق اصلی، از بین نرفته، باقی خواهد بود. به عنوان مثال، چنانچه شخصی، به واسطه موقعیت زمین خود، برای آبیاری زراعت خود، در ملک دیگری، حق ارتفاقی، نظیر حق شرب داشته باشد، به تبع این حق، حق عبور نیز خواهد داشت؛ چرا که بدون عبور از ملک دیگری، امکان استفاده از چشمه و شرب از آن، امکان پذیر نمی باشد.
روش اثبات حق ارتفاق
در قانون مدنی، مشخص شده اند؛ بر این اساس، چنانچه کسی بخواهد، مالکیت خود را بر حقی، اثبات کند، باید، از روش های مندرج در قانون مدنی، استفاده نماید. اثبات مالکیت بر داشتن حق ارتفاق نیز مستثنی از این امر نیست. روش های اثبات مالکیت، شامل استفاده از سند، قرارداد، اقرار، شهادت شهود و هر مدرک دیگری که ادعای فرد را ثابت کند، می باشد.
بنابراین، چنانچه مدعی حق ارتفاق، بخواهد در دادگاه و محاکم حقوقی یا کیفری، مالکیت خود را بر این حق، ثابت نماید، باید، از سند مالکیت ملکی که حق ارتفاق دارد، از قرارداد یا عقد منعقد شده که به واسطه آن، حق ارتفاق به مالک داده شده، شهادت شهود، اقرار طرف منکر این حق یا هر مدرک مثبت دیگری، استفاده کند.
حق ارتفاق در زمین کشاورزی
حق ارتفاق در زمین کشاورزی یعنی اینکه مالک زمین کشاورزی به دلیل همسایگی و کنار هم بودن دو زمین زراعی و یا اینکه راه عبور و مرور دیگری وجود ندارد، از ملک کشاورزی همسایه خود عبور و مرور کند و یا اینکه بخواهد راه عبور آب ایجاد کند. در حق ارتفاق در زمین کشاورزی هزینه های ناشی از استفاده از حق ارتفاق بر عهده دارنده حق است. یعنی کسی که حق عبور و مرور دارد، باید هزینه های استفاده از آن را هم بپردازد.
در مقابل مالک نیز نمی تواند در ملک خود اقداماتی انجام دهد که منجر به اختلال دارنده حق ارتفاق از حقی که دارد شود و اگر مالک اقدام به مختل کردن استفاده از حق ارتفاق در زمین کشاورزی کند، می توانید در دادگاه با اثبات حق عبور و مرور خود، خسارات وارده شده را جبران کنید.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.