چون پیمانکار برای انجام کار موضوع پیمان فقط بر اساس مقادیر درج شده در فهرست بها و مقادیر منضم پیمان متعهد شده است و اجرت خود را که همان مبلغ پیمان است، بر همان اساس دریافت می کند لذا هرگونه تغییر در مقادیر کار قطعاً در مبلغ پیمان و تغییر در مقادیر پیمان نیز موثر خواهد بود.
وسعت کار در پیمان بگونه ای است که امکان تغییر در مقادیر هر آن وجود دارد. مقادیری که در پیمان وجود دارند دو گونه اند: یا اقلامی است که در فهرست بها مقدار هر یک از آن اقلام مشخص شده و یا مقدار کارهایی است که در خود پیمان یعنی در شرایط خصوصی یا در سایر اسناد و مدارک الحاقی آن نوع کارها معین شده اند.
ممکن است در اجرای موضوع پیمان مسائلی پیش بیاید که مهندس مشاور تشخیص دهد که مقادیر کارها باید از نظر فنی و مطلوبیت موضوع، افزایش یا کاهش یاید. یا امکان دارد در زمان طراحی، مسائلی از دید و تخمین طراحان پنهان بوده و به هنگام اجرای کار پدید آید. برای مثال قبلاً تصور نمی شده که در زمان حفاری تونل، به سنگ بسیار بزرگی برخورد شود که برای برداشتن آن نیاز به انفجار باشد. چون انفجار آن سنگ کار جدید و پیش بینی نشده محسوب می شود لذا در اینجا ناگزیر مقدار کار باید افزایش یابد.
آیا چنانچه مقادیر کارها افزایش یاید، پیمانکار می تواند از اجرای آنها خودداری کند و با این استناد و استدلال که قبلاً مقدار کارها مشخص شده و مبلغ نیز بر همان پایه محاسبه شده، پس نمی تواند کارهای اضافی و جدید را انجام دهد؟ با توجه به بند الف) ماده 29 شرایط عمومی پیمان، پاسخ منفی است. زیرا بنا به بند یاد شده،
اولاً – در ضمن اجرای کار، ممکن است مقادیر درج شده در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان تغییر کند.
ثانیاً – تغییر مقادیر به وسیله مهندس مشاور محاسبه شود.
ثالثاً – تغییرات مذکور باید به تصویب کارفرما برسد.
رابعاً – پس از تصویب تغییر مقادیر کارها توسط کارفرما، باید آن کارها به پیمانکار ابلاغ شود.
خامساً– پیمانکار با دریافت ابلاغ تغییر مقادیر کار، موظف به انجام کار با نرخ پیمان است. نرخ پیمان در بند (ه) ماده 14 شرایط عمومی پیمان تعریف شده است: «نرخ پیمان، در مورد هر یک از اقلام کارها، عبارت از بهای واحد آن قلم کار در فهرست بهای منضم به پیمان با اعمال ضریب پیمان و ضریب های پیش بینی شده در فهرست بها و مقادیر کار است».
مواردی که منجر به تغییر مقادیر اولیه پیمان خواهد شد
1. نادیده گرفتن برخی از آیتم های کاری در زمان طراحی یا برآورد اولیه که می تواند به صورت سهوی یا در بعضی موارد غیر قابل اجتناب باشد.
2. تغییر در طرح اولیه به دلایل مختلفی همچون تغییرات در ابعاد طرح جهت بهبود کارایی یا اعمال مهندسی ارزش
3. به طور کلی این تغییر مقادیر اولیه ممکن است منجر به تحمل ضرر و زیان بسیاری از جانب کارفرما گردد. عمده این دلایل عبارتند از:
4. عدم پیش بینی اعتبار اولیه و در نتیجه اخلال در مدیریت مالی مجموعه کارفرما
5. ثابت ماندن قیمت واحد و در نتیجه ضرر کارفرما
6. جلوگیری از ایجاد فشار در واگذاری معامله کوچک و افزایش بی رویه مقادیر و تبدیل به معامله بزرگ
دستورالعمل تغییر مقادیر پیمان
طبق ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان ممکن است در ضمن اجرای کار مقادیر درج شده در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان تغییر کند. پیمانکار تغییر مقادیر را برای محاسبه و نظارت به مهندس مشاور می دهد. پس از تصویب کارفرما، تغییر مقادیر کار به پیمانکار ابلاغ می شود.
پس از ابلاغ تغییر مقادیر کار پیمانکار موظف است تا کار را با نرخ پیمان انجام دهد، مگر آنکه مبلغ ناشی از تغییر مقادیر کار از ۲ حدود تعیین شده در زیر بیشتر شود. (نرخ پیمان یعنی مبلغ مندرج در فهرست بها منضم به پیمان و ضرایبی که در قرارداد برای آن فعالیت در نظر گرفته شده است.)
۱) افزایش مقادیر پیمان بیش از ۲۵ درصد مبلغ پیمان
افزایش مقادیر باید در چارچوب موضوع پیمان به پیمانکار ابلاغ شود. جمع مبلغ مربوط به افزایش مقادیر و مبلغ کارهای با قیمت جدید نباید از ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان بیشتر شود.
مبلغ یک فعالیت از حاصل ضرب مقدار کار در بهای واحد آن فعالیت بدست می‌آید.
اگر در طی انجام پروژه قیمت های جدید داشتید، برای محاسبه افزایش مبلغ پیمان به سبب قیمت های جدید، ابتدا قیمت های جدید به مبنای نرخ پیمان تبدیل می شود و سپس ملاک محاسبه قرار می گیرد.
در مقاله “منظور از تعدیل معکوس چیست؟ + مثال و فایل نمونه” می‌توانید نحوه برگرداندان قیمت روز به قیمت زمان عقد قرارداد را یاد بگیرید.
۲) کاهش و حذف مقادیر پیمان بیش از ۲۵ درصد مبلغ پیمان
جمع مبلغ مربوط به کاهش مقادیر و حذف آن ها نباید از ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان بیشتر شود. اگر مبلغ کاهش داده شده از حد تعیین شده ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان بیشتر شود و پیمانکار با اتمام کار با نرخ پیمان موافق باشد، عملیات موضوع پیمان در چارچوب پیمان انجام می شود.
ولی درصورتی که پیمانکار مایل به اتمام کار نباشد، پیمان طبق ماده ۴۸ شرایط عمومی پیمان خاتمه داده می شود.
مواردی که منجر به ادعای پیمانکار در خصوص تغییر مقادیر پیمان می گردد
یکـی از مهمتـرین نکـات در بحـث تغییـر مقـادیر و مبلـغ قـرارداد ایـن اسـت کـه تغییـرات و کـار جدیـد بایسـتی در محـدوده موضـوع قـرارداد اصـلی باشـد. مـثلاً اگـر موضـوع قـرارداد احـداث یـک سـاختمان مسـکونی در شهر تهـران باشـد، تغییـر مقـادیر یـا کـار جدیـد نمـی توانـد مربـوط بـه اجـرای یـک کارخانـه در شـهر مشـهد باشد
موضـوع بایسـتی از جهـت شـرح فنـی، محـل اجـرا و رسـته کـار مشـابهت داشـته باشـد. ابـلاغ مقـادیر جدید خارج از چارچوب موضوع قرارداد قطعاً میتواند باعث ایجاد ادعا از طرف پیمانکار شود.
جهـت محاســبه تغییـر مقـادیر بایسـتی مجمــوع مبلـغ مقــادیر افـزایش یافتــه و مجمـوع مبلــغ مقـادیر کاهش یافته بصـورت مجـزا محاسـبه و هـر کـدام بـا سـقف % 25 مقایسـه شـوند. برخـی از کارفرمایـان بـا اسـتناد ضعیف به یکی از مفاد شـرایط عمـومی پیمـان عنـوان مـیدارنـد کـه مجمـوع جبـری مبلـغ مـوارد اضـافه شـده و کاهش یافته نبایسـتی از % 25مبلـغ پیمـان بیشـتر شـود. ولـی بـه هرحـال بایسـتی توجـه داشـت کـه اگـر بطـور مثـال در قـراردادی یـک ردیـف % 75 ریـالی مبلـغ قـرارداد افـزایش و ردیـف دیگـر % 51 ریـالی کـاهش یافـت و مجمــوع تغییــرات % 24افــزایش بــود، عمــلاً ســاختار توافــق اولیــه دگرگــون شــده و ممکــن اســت هــر یــک از طرفین متضرر شود ولی براساس تفسیر اخیر قرارداد پا برجاست.
تفسـیر اخیـر و بکـار گیـری آن عمـدتاً باعـث طـرح ادعـا از طـرف پیمانکـاران مـیشـود کـه بررسـی آن قابل تامل است.
دیـدگاه دیگـری نیـز عنـوان مـی کنـد کـه بایسـتی قـدر مطلـق تغییـرات کمتـر از % 25باشـد کـه ایـن موضوع خیلی سختگیرانه و غیرقابل قبول است.
زمان ابلاغ تغییر مقادیر ( افزایش یا کاهش) نیز مهم است.
فرض کنید کاهش مقـادیر پـس از اجـرای کـار ابـلاغ شـود. یعنـی کـاهش مقـادیر وقتـی ابـلاغ شـود کـه بخشـی از کـالا و مصـالح خریـده شـده باشـد و حـذف آنهـا باعـث ضـرر و زیـان پیمانکـار شـود. در ایـن صـورت پیمانکـار ادعـای خسـارت مـیکنـد کـه لازم اسـت ادعـای او مـورد بررسـی قـرار گیـرد، یـا حتـی ممکـن اسـت افـزایش مقـادیر در زمـانی رخ دهـد کـه تهیـه مصـالح خـام بـا افـزایش قیمـت شـدید مواجـه شـده باشـد و ایـن موضــوع نیــز مــیتوانــد زمینــه ســاز ادعــای پیمانکــار بــر علیــه کارفرمــا باشــد. دو مــورد اخیــر در خصــوص قراردادهای خرید (بخش P) نمود بیشتری پیدا می کند.
ابــلاغ کارهــای جدیــد و بــدون قیمــت عمــدتاً بــدلیل عــدم وجــود مبــانی مشــترک بــین کارفرمــا و پیمانکار جهت تعیین قیمت جدید تبدیل به موارد اختلاف یا ادعا میشود.
جهت رفـع ایـن مشـکل مـیتـوان در ابتـدای قـرارداد بـر روی اصـول اولیـه تعیـین قیمـت جدیـد تفـاهم کـرد. مـثلاً جـداول قیمـت نفـر سـاعت نیـروی انسـانی و همچنـین قیمـت سـاعتی تجهیـزات و ماشـین آلات را توافق و در قرارداد پیش بینی نمود تا در زمان ابلاغ کار جدید مبنای محاسبه قیمت جدید قرار گیرد.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.