در یک تقسیم بندی بیع تقسیم می شود به حال و موجل، بیع موجل بیعی است که برای تسلیم تمام یا قسمتی از مبیع یا برای پرداخت تمام یا بخشی از ثمن اجل و مهلتی تعیین شده باشد و بیع حال آن است که هیچ اجل و مهلتی برای تسلیم ثمن و مبیع تعیین نشده باشد و معامله تماما نقدی بوده و فی المجلس مورد معامله تسلیم و ثمن پرداخت گردد. اصل بر این است که معاملات حال می باشند مگر خلاف آن تصریح گردد و یا آن اوضاع و احوال موجل بودن آن احراز گردد.
برابر ماده ۴۰۲ قانون مدنی:«هر گاه مبیع عین خارجی و یا در حکم آن بوده و برای تأدیه ثمن یا تسلیم مبیع بین متبایعین اجلی معین نشده باشد، اگر سه روز از تاریخ بیع بگذرد و در این مدت نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری تمام ثمن را به بایع بدهد، بایع مختار در فسخ معامله می شود.» این خیار نیز مختص عقد بیع بوده و در صورت فراهم شدن شرایط صرفاً برای فروشنده حق فسخ معامله ایجاد می گردد. در همین رابطه ماده ۴۰۶ مقرر می دارد :«خیار تأخیر مخصوص بایع است و برای مشتری از جهت تأخیر در تسلیم مبیع این اختیار نمی باشد.»
شرایط ایجاد خیار تاخیر ثمن
1. مبیع عین خارجی باشد (کالای مورد معامله وجود خارجی داشته باشد، مثل ماشین، خانه و …)
2. تادیه ثمن و تسلیم مبیع موجل نباشد.( یعنی زمان معینی برای تحویل بهای معامله و آن کالا تعیین نشده باشد و تاریخی را تعیین نکرده باشند.)
3. مبلغ کالا و خود کالای مورد معامله تحویل داده نشده باشد. مثلا خانه ای را معامله کرده اید اما هنوز شما خانه را تحویل خریدار ندادید و او هم هنوز بهای خانه را به شما پرداخت نکرده باشد.
4. باید سه روز از تاریخ معامله شما گذشته باشد و هنوز نه کالا را تحویل داده باشید نه مشتری مبلغی به شما پرداخته کرده باشد.
برای این که شما به عنوان فروشنده بتوانید این خیار تاخیر ثمن را اعمال کنید و معامله را بهم بزنید، باید همه ی این شرایط وجود داشته باشد.
مثلا اگر شما تعیین کرده باشید که ۱۰ روز بعد از معامله، مشتری بهای کالا را بپردازد و او بعد از ده روز مبلغ مورد نظر شما نپردازد یا کمتر از مبلغ توافقی بپردازد، شما نمی توانید خیار تاخیر ثمن را اعمال کنید.
اعمال خیار تاخیر ثمن
شما برای فسخ قرارداد توسط خیار تاخیر ثمن ابتدا می توانید اظهارنامه ای به خریدار ارسال کنید و اعلام نمایید که معامله فسخ شده است
سپس دادخواستی را تحت عنوان “تایید فسخ قرارداد به جهت خیار تاخیر ثمن” به دادگاه ارسال نمایید
برای اینکار لازم است که به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه فرمایید و اظهارنامه خود را در سامانه ثنا ثبت نمایید.
البته توصیه ما این است که با توجه به عدم آشنایی با فرایند حقوقی این کار و نحوه ی تنظیم اظهار نامه و دادخواست، حتما پیش از هر اقدامی با یک وکیل متخصص در حوزه معاملات مشاوره نمایید. در ادامه شما را برای دریافت مشاوره راهنمایی خواهیم کرد.
مهلت اعمال خیار تاخیر ثمن در عقد معلق
در همین قسمت می توان یک فرضی را ارائه نمود و آن زمانی است که عقد منعقد شده به صورت عقد معلق باشد. عقد از لحاظ کیفیت انشای آن به عقد معلق و عقد منجز تقسیم می گردد وابسته کردن عقد به یک امر احتمالی دیگر را تعلیق و به آن امر احتمالی که عقد به آن وابسته و معلق شده است معلق علیه گفته می شود به عبارت دیگر تعلیق به معنی وابسته و منوط کردن امری به امر احتمالی دیگر می باشد. در عقد معلق طرفین اراده خود را بیان می دارند ولی تاثیر آن را موقوف به امر دیگری می کنند تا پس از وقوع شرط تحقق پیدا کند. زمانی که عقدی به صورت معلق منعقد شود باید مهلت سه روز خریدار جهت پرداخت ثمن را از تاریخ تحقق معلق علیه دانست نه سه روز از تاریخ انعقاد عقد.
آیا دادن ضامن موجب سقوط خیار می گردد؟
نکته حائز اهمیت در این قسمت که باید به آن توجه نمود این است که برخی موارد در حکم پرداخت ثمن می باشد مانند ضامن دادن و یا حواله دادن ثمن بنابراین در صورتی که هر یک از این اعمال صورت گرفته باشد فروشنده خیار تاخیر ثمن نخواهد داشت. ماده ۴۸۳ قانون مدنی در این زمینه مقرر میدارد ” اگر مشتری برای ثمن ضامن بدهد یا بایع ثمن را حواله دهد بعد از تحقق حواله خیار تاخیر ساقط می شود”. پس از تحقق حواله طلب فروشنده از بابت ثمن به منتقل الیه منتقل شده و در حکم قبض ثمن است. دادن ضامن نیز در حکم پرداخت است مشروط بر اینکه ضمانت از نوع ضمانت نقل ذمه به ذمه باشد یعنی چه ضمانتی که در آن مسئولیت شخص بدهکار به پرداخت از بین رفته و شخص ضامن مسئول شناخته شود. ظاهر ماده ۴۰۸ قانون مدنی مبنی بر اینکه اگر مشتری برای سمند ضامن بدهد خیار تأخیر ساقط می شود ناظر بر فرضی است که فروشنده با این امر موافقت نموده و عقد ضمان محقق گردد و گرنه صرف معرفی ضامن هیچ اثری نداشته و فروشنده الزامی به قبول ضامن ندارد البته اگر ثالث بخواهد ثمن را بپردازد و فروشنده از قبول آن امتناع کند خیار تاخیر ساقط میگردد.
ایا امتناع فروشنده از دریافت ثمن موجب اسقاط حق فسخ می شود؟
در ماده ۴۵۰ قانون مدنی فرضی در خصوص شرط عدم پرداخت ثمن مطرح گردیده است و آن فرض امتناع فروشنده از گرفتن ثمن می باشد در این ماده آمده است که اگر مشتری ثمن را حاضر نماید که به فروشنده بپردازد و بایع از اخذ آن امتناع کند دیگر برای فروشنده خیار فسخی وجود نخواهد داشت در این صورت به صرف امتناع بایع از اخذ ثمن موجب سقوط خیار فسخ است و لزومی به رجوع به حاکم وجود ندارد.
نکته دیگر در همین خصوص این است که ممکن است در فرضی سه روز از تاریخ انعقاد بیع بگذرد و مشتری ثمن قرارداد را نپردازد و بایع نیز از حقي که در خصوص فسخ قرارداد دارد استفاده ننمايد و عقد را فسخ نکند و قبل از اینکه او عقد بیع را فسخ کند خریدار ثمن را به او بپردازد در چنین فرضی آیا باید باز برای بایع یا فروشنده خیار تاخیر ثمن را پذیرفت یا خیر؟
در رابطه با این سوال نظرات حقوقدانان با یکدیگر متفاوت می باشد و برخی عقیده دارند که چون با نپرداختن ثمن ظرف سه روز از جانب خریدار به فروشنده برای فروشنده حقى ایجاد می گردد و این حق در هیچ صورتی از بین نمیرود مگر اینکه خود فروشنده که صاحب حق می باشد آن را ساقط کند باید برای او خیار تاخیر ثمن را حتی پس از پرداخت شدن ثمن قائل بود؛
ولی در مقابل نظر این عده نظر دیگری وجود دارد که قابل قبول تر جلوه می دهد و آن این است که وجود خیار به دلیل دفع ضرر می باشد یعنی به این دلیل فروشنده را صاحب خیار میدانیم و برای او خیار تأخیر ثمن را در نظر میگیریم که از این طریق بتواند ضرری را که به او به دلیل عدم پرداخت ثمن وارد می گردد جبران نماید و متحمل ضرر نشود ولی زمانی که او از حق خود استفاده نکرده است و پس از از سه روز، خریدار ثمن را به وی پرداخته است دیگر ضرری متوجه او نیست بلکه ضرر دفع گردیده است بنابراین به دلیل دفع ضرر به واسطه پرداخت شدن ثمن و همچنین اقدام فروشنده علیه خود به دلیل عدم فسخ قرارداد باید گفت که او در چنین فرضی خیار فسخى نخواهد داشت.
اسقاط خیار تاخیر ثمن
خیار تاخیر ثمن می تواند مانند سایر اختیارات توسط صاحب حق اسقاط شود. این اتفاق می تواند یا با بیان کردن و به صورت شفاهی باشد، یا در قرارداد ذکر شود که خیار تاخیر ثمن ساقط می شود، در این دو صورت خیار تاخیر ثمن برای فروشنده از بین می رود و دیگر نمی تواند از این طریق معامله را بهم بزند.
گاهی اسقاط خیار تاخیر ثمن می تواند به صورت ضمنی انجام شود. یعنی فروشنده عملی انجام دهد که نشان می دهد از حق اعمال خیار تاخیر ثمن صرف نظر کرده است.
در واقع به این شکل که اگر پس از گذشت سه روز، فروشنده از خریدار قیمت معامله را مطالبه کند، به این معنی است که به صورت ضمنی از حق خود برای اعمال خیار تاخیر ثمن گذشته است.
مورد دیگر که نشان می دهد فروشنده قصد دارد حق خود برای خیار تاخیر ثمن را از بین ببرد این است که بخشی از مبلغ را از خریدار دریافت کند.
این حرکت به این معنی است که وی قصد به هم زدن معامله را ندارد و از حق فسخ خود توسط خیار تاخیر ثمن گذشته است.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.