از نظر حقوقی نسب به معنای ارتباط میان دو نفر که یکی از آنها از نسل دیگری باشد یا هر دو از یک نسل باشند، است. مانند رابطه فرزند و پدر یا رابطه خواهر و برادر.
در بعضی مواقع که پدر و مادر از تلقیح مصنوعی استفاده می کنند، نسب ناشی از تلقیح مصنوعی است. گاهی مواقع هم نسب ناشی از رابطه شبهناک است. نسب مشروع نیز ناشی از ازدواج قانونی و مشروع زن و مرد است. برای اثبات نسب بین دو نفر باید ازدواج زن و مرد و همچنین نسب پدر و مادر اثبات شود.
بطور کلی در ارتباط با اثبات نسب دو فرض متصور می باشد:
فرض اول) اثبات نسب در زمان زوجیت
بموجب اماره قانونی یعنی اوضاع و احوالی که بموجب قانون دلیل بر امری شناخته شود، در زمان زوجیت، طفل متولد شده متعلق به شوهر می باشد مشروط بر اینکه از زمان ازدواج تا تاریخ تولد طفل، کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد بنابراین در این شرایط نسب پدر و مادری هر دو صحیح خواهد بود.
فرض دوم) اثبات نسب بعد از انحلال نکاح
مطابق با قانون هر طفلی که بعد از جدایی پدر و مادر بدنیا بیاید ملحق به شوهر می باشد البته مشروط بر اینکه مادر هنوز ازدواج نکرده باشد. (از زمان جدایی تا تولد طفل بیش از ١٠ ماه نگذشته باشد)
اما در صورتی که مادر بعد از جدایی، مجدد ازدواج کرده باشد و بعد ازدواج مجدد او طفل بدنیا آمده باشد، در اینصورت اگر از تاریخ جدایی اول ده ماه نگذشته و نکاح دوم به شش ماه رسیده باشد، در این شرایط مطابق با موازین قانونی طفل متعلق به شوهر دوم می باشد مگر اینکه دلیلی ثابت شود که خلاف این را ثابت نماید.
اگر شرایط به گونه ای باشد که الحاق طفل به هر دو شوهر ممکن باشد، با تشخیص پزشکی قانونی این مساله روشن می شود.
ماده ١١۶٠ قانون مدنی عنوان نموده است:
“در صورتی که عقد نکاح پس از نزدیکی منحل شود و زن مجددا شوهر کند و طفلی که از او متولد گردد طفل به شوهری ملحق میشود که مطابق مواد قبل الحاق او به آن شوهر ممکن است در صورتی که مطابق مواد قبل الحاق طفل به هر دو شوهر ممکن باشد طفل ملحق به شوهر دوم است مگر آنکه امارات قطعیه بر خلاف آن دلالت کند.”
روش های اثبات نسب
1- سند ولادت است که اثبات خلاف آن نیاز به ارائه ادله قوی دارد.
2- شهادت و امارات نیز می تواند ارکان نسب را اثبات کند که تشخیص صحت آن با دادگاه است.
3- اقرار که به طور خاص در ماده 1273 قانون مدنی به آن اشاره شده در صورتی صحیح است که تحقق نسب بر حسب عادت و قانون مممکن باشد.(زمان زوجیت و تناسب آن با تولد) و کسی که به نسب امر اقرار شده تصدیق نماید مگر آنکه صغیر باشد و منازعی در کار نباشد
4- روشی نوین – تست DNA
نکته : یکی از نهاد هایی که در قانون و شرع در این موضوع حائز اهمیت است” اماره فراش ” است.بدین معنا که اگر اوضاع و احوال دلالت بر نسب نماید پدر تنها از راه لعان میتواند آن را انکار کند.
نکته : همچنین ماده 1161 قانون مدنی اقرار پدر به نسب فرزند را مانع نفی ولد توسط او دانسته است.
احکام اثبات نسب مشروع یا قانونی
آن هنگام میتوانیم نسب را قانونی و صحیح و مشروع بدانیم که در زمان برقراری رابطه ی زناشویی و انعقاد نطفه ی فرزند زن و مرد که دیگر پدر و مادر هستند یک رابطه ی نکاح صحیح و مشروع خواه عقد موقت و خواه دائمی را داشته باشند .
در صورتی که نطفه مرد به هر روشی به جز نزدیکی با زن وارد رحم مادر شود دیگر این فرزند به صاحب نطفه و مادر طفل تعلق دارد .اگر نطفه ی طفل قبل از ازدواج بسته شودو پس از مدتی ان زن و مرد باهم ازدواج کنند طفل حاصل یک رابطه ی شرعی و قانونی و صحیح نبوده با وجود اینکه تولد او در زمانی بوده که زن و مرد باهم ازدواج کرده بودند ولی زمان شکل گیری نطفه اهمیت دارد.
احکام نسب ناشی از شبهه
هر زمان که یک مردی با یک خانمی نزدیکی کرده با این ذهنیت که بین ان ها رابطه ی زوجیت وجوددارد و در واقع این ذهنیت اشتباه بوده و رابطه ای وجود نداشته باشد به این عمل نزدیکی به شبهه یا وطی به شبهه میگویند. حال اگر حاصل این نزدکی فرزندی باشد او را ولد شبهه میگونید و نسبت او را نسبی ه ناشی از یک شبهه است می نامند.
احکام نسب ناشی از زنا
نسب ناشی از زنا ان زمانی محقق میشود که زن و مردی در هنگان زنا نطفه ای را میبندند . در این صورت به دلیل یاینکه بین ان ها رابطه ی زوجیتی وجود نداشته و باهم بیگانه بودند طفل حاصل از این رابطه را طفل متولد از زنا و یا ولد الزنا مینامند . البته در حقوق ایران نسبی که از طریق نامشروع شکل گرفته است به رسمیت شناخته نشده و طفلی که از یک رابطه ی ازاد بین زن ومرد به وجودمی اید متعل به زناکار نمی شود.
احکام نسب ناشی از تلقیح مصنوعی
اگر نسب نسات گرفته از یک لقاح مصنوعی باشد که به خاطر ناباروری مرد و یا زن و یا هردوی ان ها باشد و از طریق تماس غیر جنسی و یا توسط دخالت متخصصین پزشکی با روش های مصنوعی لقاح را انجام داده باشد و نطفه ی طفل شکل بگیرد . اگر نطفه ی مرد با هر وسیله ای به جز نزدیکی وارد رحم زن شود و از ترکیب اسپرم مرد با تخمک زن فرزندی به دنیا بیاید ، این فرزند متعلق به صاحب ننطفه و مادر کودک است .
مهمترين دلايل اثبات نسب مادر به شرح ذيل است:
سند ولادت «شناسنامه»: شناسنامه متداول‌ترين دليلي است که براي اثبات نسب به دادگاه ارائه مي‌شود، اما آن‌چه به اين سند رسميت مي‌بخشد، گواهي مأمور رسمي است و اگر ادعا شود که ولادت طفل به گونه‌اي که در شناسنامه آمده است، به مأمور ثبت احوال اعلام نشده يا او اعلام اشخاص را تحريف کرده است، براي اثبات چنين ادعايي بايد ادعاي جعل را مطرح کند و بار اثبات چنين ادعايي مسلماً بر عهده مدعي خواهد بود.
شهادت و امارات: بر طبق قواعد عمومي، شهادت مي‌تواند تمام ارکان نسب را اثبات کند و تشخيص صحت چنين شهادتي بر عهده دادگاه است و دادرس اجباري به تأييد مفاد گواهي ندارد «ماده ۴۲۴ قانون آيين دادرسي مدني». در مورد امارات هم در اين خصوص مي‌توان به دو اماره اشاره کرد، نظر کارشناس در مورد تجزيه خون و زندگي مدعي نسب با خانواده‌اي که خود را منسوب بدان مي‌داند و ارائه او به عنوان فرزند خانواده، هر چند که تصريح بدان نشود.
اقرار: نسب با اقرار نيز ثابت مي‌شود و اين تنها موردي است که قانون مدني درباره آن حکم خاص دارد و اين حکم خاص در ماده ۱۲۷۳ قانون مدني آمده است: «اقرار به نسب در صورتي صحيح است که اولاً تحقق نسب بر حسب عادت و قانون ممکن باشد، ثانياً کسي که به نسب او اقرار شده تصديق کند، مگر در مورد صغيري که اقرار به فرزندي او شده به شرط آنکه منازعي در بين نباشد.»
سند ولادت شناسنامه: شناسنامه متداول‌ترين دليلي است که براي اثبات نسب به دادگاه ارائه مي‌شود، اما آن‌چه به اين سند رسميت مي‌بخشد، گواهي مأمور رسمي است و اگر ادعا شود که ولادت طفل به گونه‌اي که در شناسنامه آمده است، به مأمور ثبت احوال اعلام نشده يا او اعلام اشخاص را تحريف کرده است، براي اثبات چنين ادعايي بايد ادعاي جعل را مطرح کند و بار اثبات چنين ادعايي مسلماً بر عهده مدعي خواهد بود.
اثبات نسب پدري
«دشواري اثبات و لزوم دخالت قانونگذار برخلاف نسب مادري که بر مبناي امور محسوس و آشکار قابل اثبات است، نسب پدري را به دشواري مي‌توان احراز کرد، زيرا مدعي نسب بايد ثابت کند که محصول نزديکي مادرش و شوهر او است و در اين راه هيچ سند و شاهدي به کار نمي‌آيد.
پس لزوماً در اين مورد قانونگذار بايد دخالت کند و به کمک اماره «نشانه» قانوني راهي براي اين مشکل خانوادگي بينديشد. در حقوق اسلام با کمک گرفتن از «اماره فراش» اين موضوع قابل حل است.
بنابراين قاعده، کودک متولد در زمان زوجيت از آن شوهر است و جز از راه لعان (اتهام زن به زنا يا نفي ولد) نمي‌توان خلاف آن را ثابت کرد. در قانون مدني قاعده فراش در زمره امارات قانون «نشانه‌هاي قانوني» است. به غير از قاعده فراش براي اثبات نسب پدري اقرار هم در زمره دلايلي است که به طور معمول در دعاوي اثبات نسب مورد استناد قرار مي‌گيرد. دراين خصوص ماده ۱۱۶۱ قانون مدني مقرر مي‌دارد: «اعلام ولادت طفل از طرف پدر اقرار به نسب است و از چنين پدري دعوي نفي ولد پذيرفته نمي‌شود.»
دادگاه صالح اثبات نسب
دادگاه رسیدگی به این موضوع بر عهده و در صلاحیت دادگاه خانواده است. زمانی که رای صادر میشود، میتوان در دادگاه تجدید نظر استان نسبت به این رای اعتراض گذاشت. این دادگاه وظیفه بررسی به اثبات را دارد.
برای اثبات نسب مادری چون دوران بارداری و زایمان را نمی‌توان به راحتی انکار کرد و همچنین از موقع به دنیا آمدن نوزاد تا مدت 15 روز باید تولد او را در ثبت احوال اعلام شود و شناسنامه دریافت شود، برای همین اثبات نسب مادر خیلی راحت‌تر از اثبات برای پدر است.
چون مردان به راحتی می‌توانند ازدواج موقت داشته باشند، برای همین برای اثبات نسب پدری، باید آزمایشات مختلفی گرفت شود تا رابطه فرزند و پدر مشخص شود و این آزمایشات هم به راحتی در دسترس نیست و هم پر هزینه است. برای همین این کار با دشواری‌های زیادی همراه است.
مراحل طرح دعوای اثبات نسب
1. رسیدگی به این دعوا در صلاحیت دادگاه خانواده است.
2. خواهان این دعوا کسی است که ادعای نسبیت با خانواده را دارد و دادخواست خود را تحت عنوان اثبات نسب (پدری یا مادری یا هر دو) علیه خوانده مطرح میکند.
3. اگر گواهی و سند ولادت مثبت ادعا نباشد ( مثلا فرزندی که شناسنامه اش را به نام همسر دوم مادر اخذ گردیده ) و شهادت و امارات مربوط به فراش موجود نباشد و خوانده نیز منکر شود میتواند با انجام تست DNA که از طریق دستور قضایی به پزشکی قانونی صورت میگیرد منتسب به اثبات مدعای خود اقدام نماید .
4. درباره کودکان بی سرپرست و گمشده راه حل اخیر میتواند تنها روش اثبات نسب باشد.
5. دعوای مذکور قابل تجدیدنظرخواهی است و پس از قطعیت و نهایی شدن ( پس از فرجام خواهی ) در صورتی که اثبات نسب صورت گرفته باشد و دادگاه رای به نفع آن بدهد دارای آثار حقوقی است که از جمله آن میتوان به برقراری رابطه وراثت اشاره کرد.
استشهادیه اثبات نسب
هر شخص برای اثبات ادعای خود باید مدارک و شواهدی را به دادگاه ارائه کند. یکی از اصلی‌ترین این مدارک، شهادت شهود است که یعنی تعدادی از این واقعیت موضوع باخبرند و در دادگاه شهادت می‌دهند. استشهادیه فرمی است که شهادت به طور کتبی بر روی آن درج میشود. استشهادیه برای هر اثبات دعوایی استفاده میشود که از جمله استشهادیه اثبات نسب است.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.