ارکان جرم ارتشاء
رشوه دادن و رشوه خواری از جمله جرایمی است که در دسته جرایم علیه آسایش عمومی قرار می گیرد چراکه رشوه دادن و رشوه خواری سبب می شود که اموری که خلاف قانون و مقررات است به وسیله رشوه انجام گیرد و یا اینکه با رشوه دادن بتوان زمان انجام کاری را عقب و جلو کرد و در کل رشوه دادن و رشوه خواری سبب می شود توازن در جامعه بهم بخورد و نظم و آسایش عمومی مختل گردد.
عمل رشوه دادن و رشوه خواری به طرق و اشکال مختلف امکان وقوع دارد و گاها برخی از موارد که شاید تصور آن هم نداشته باشید اما از مصادیق رشوه محسوب می گردد اما آنچه حائز اهمیت است این است که جهت مجازات رشاء و مجازات ارتشاء بایستی شرایط تحقق رشوه وجود داشته باشد. از آن جایی که جرم رشوه دادن و رشوه خواری جزء جرایم کیفری است نحوه اثبات رشوه نیز ادله اثبات جرائم کیفری است.
تعریف رشاء یا رشوه دادن
رشاء یا رشوه دادن به این معناست که فردی وجه، مال، سند و… را به مامور دولت در ازای انجام امری و یا در ازای خودداری از انجام امری به رایگان بدهد. این عمل نسبت به افراد عادی نیست و گیرنده رشوه بایستی حتما کارمند دولت باشد.
قانون گذار ماده 592 قانون مجازات اسلامی(تعزیرات) را به جرم انگاری رشوه دادن و مجازات آن اختصاص داده است.
تعریف ارتشاء یا رشوه گرفتن
ارتشاء یا رشوه گرفتن به این معناست که کارمند دولت در ازای انجام امری که مربوط به وظیفه اوست و یا مربوط به سازمانی است که در آن به کار اشتغال دارد، وجه، مال و یا سندی رااز دیگر افراد دریافت نماید.
چنانچه هر کدام از کارمندان دولت وجه، مال و یا سندی را که به آن ها تسلیم می گردد را قبول نمایند مرتکب جرم ارتشاء و یا رشوه خواری شده اند.
قانون گذار در ماده 3 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشاء و کلاهبرداری، جرم ارتشاء و یا رشوه گرفتن را جرم انگاری نموده است.
عناصر تشکیل دهنده جرم ارتشاء
همانطور که میدانید در هر جرمی سه عنصر وجود دارد که لازمه جرم تلقی شدن یک فعل میباشد در مورد جرم ارتشاء نیز این سه عنصر وجود دارد که نشان دهنده این است که فعل ارتکابی جرم ارتشاء و رشاء تلقی میشود .
سه عنصر مادی و روانی یا معنوی و قانونی از عناصر تشکیل دهنده هر جرمی است که این سه عنصر در مورد جرم ارتشاء و رشاء نیز صدق میکند .
الف- عنصر مادی
درواقع فعلی که شخص مرتکب انجام میدهد عنصر مادی جرم رشاء است و دادن پول یا هر چیز دیگری که در حکم مال باشد عنصر مادی به حساب می آید. ودر مورد شخص مرتشی نیز دریافت پول یا هر چیز دیگری که در حکم مال باشد عنصر مادی جرم ارتشاء به حساب می آید.
ب- عنصر معنوی
عنصر معنوی قصد ونیت مجرمانه است
ج- عنصر قانونی
ماده 3 قانون تشدید مجازت مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری و مواد 588تا 594 قانون مجازات اسلامی به بررسی جرم رشاءو ارتشاء میپردازد.
علاوه برآن در مورد اینکه آیا فرد مرتشی باید حتما کارمند دولت باشد و یا خیر محل بحث وجود دارد و برخی از حقوقدانان نظریات زیادی در این باره ارائه داده اند که از حوصله این مقاله به دوراست تنها بر همین مقدار کفایت میکنیم که بر طبق نص صریح قانون مرتشی فقط میتواند کارمند دولت باشد اما در رابطه با اینکه اگر فردی غیر کارمند دولت رشوه دریافت کند گفته شده است که این جرم درشمول جرم کلاهبرداری و اخاذی قرار میگیرید.
در رابطه با تحقق جرم رشاء وارتشاء باید بین مرتشی و راشی توافق و مذاکره قبلی بر انجام کار یا عدم انجام عملی صورت بگیرد و علاوه بر آن باید ذکر کنم که از طرف فرد مقابل باید قبولی صورت بگیرد و در صورتی که فرد مقابل قبول نکند جرم رشوه محقق نخواهد شد. و علاوه بر آن پرداخت پول یا هر مال دیگر در مقابل انجام عمل یا عدم انجام عمل یا کار باشد.
و منظور از عمل یا کار در این مورد در واقع کاری است که در حیطه وظایف مامور دولت باشد و لازم نیست که حتما آن عمل و یا کار تحقق پیدا کند بلکه صرف اینکه مرتشی بگویید آن کار را برای تو انجام میدهم و یا انجام نمیدهم کافی است.نکته دیگری که حائز اهمیت است این مورد است که فرد راشی باید به عملی که انجام میدهد علم داشته باشد برای مثال در صورتی که کارمند دولت از طرف فرد راشی پولی دریافت نماید وگمان ببرد که این پول هدیه یا مانند آن است جرم ارتشاء تحقق پیدا نکرده است اگرچه جرم رشاء تحقق پیدا کند.
مصادیق رشوه
رشوه اگر به صورت پرداخت وجه نقد به کارمند دولت باشد بدیهی است و بر کسی هم پوشیده نیست اما برخی از مصادیق رشوه هستند که معمولا افراد آن ها را از مصادیق رشوه محسوب نمی نمایند اما در واقع از مصادیق رشوه و در حکم رشوه هستند و گیرنده و یا دهنده را با مجازات رشاء یا مجازات ارتشاء مواجه می نمایند. از مصادیق رشوه دادن و رشوه گرفتن عبارتند از:
1. خرید ملک و یا وسیله نقلیه و…. به قیمتی کمتر از حد مقرر و قیمت واقعی، توسط رشوه گیرنده با علم به اینکه قیمت پایین به جهت رشوه است و بناست که انجام عمل و یا ترک عملی را انجام دهد.
2. فروش ملک و وسیله نقلیه و… به کارمند دولت،به قیمتی بسیار بالاتر از حد مقرر و قیمت واقعی در حالیکه فروشنده می داند اضافه مبلغی که ریدار پرداخت می نماید به جهت انجام و یا عدم انجام کاری است.
3. تسلیم وجه و یا مالی با عناوینی همچون شیرینی، منزل مبارکی و… با توجه به علم دهند مال یا وجه به اینکه وجه یا مال مذکور جهت انجام کار و یا ترک کاری در حیطه سازمان و اداره فرد مذکور است.
نکته: حتما لازم نیست رشوه دادن و یا رشوه گرفتن به صورت مستقیم باشد بلکه هر کدام از راه های گفته شده نیز از مصادیق رشوه می باشند که رشوه دادن و رشوه گرفتن در این مصادیق رشوه که نام برده شد به صورت غیر مستقیم است.
مجازات جرم ارتشاء و رشاء
قانونگذار در مواد588 قانون مجازات اسلامی ودر ماده 3 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری برای مرتشی مجازات های زیر را در نظر گرفته است:
1. در صورتی که قیمت مال و یا وجه دریافتی کمتر از 20 هزار ریال باشد به انفصال موقت از 3 ماه تا 3 سال و چنانچه در مرتبه مدیر کل یا هم تراز مدیر کل و یا بالاتر باشد به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد.
2. در صورتی که مبلغ دریافتی از 20 هزارریال تا 200 هزارریال باشد از یک سال تا سه سال حبس و جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه و انفصال از موقت از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد و در صورتی که مرتکب در مرتبه مدیر کل یا هم تراز مدیر کل یا بالاتر باشد به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد.
3. در صورتی که قیمت مال از 200 هزار ریال تا یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب 2 تا 5 سال حبس بعلاوه جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه و انفصال موقت از خدمت برای اشخاصی که پایین تر از مدیر کل یا همتراز آن باشد انفصال موقت از خدمات دولتی از 6 ماه تا سه سال و برای اشخاصی که مدیر کل یا بالاتر از آن باشد به انفصال دائم و تا 74 ضربه شلاق محکوم خاهد شد .
4. در صورتی که قیمت مال یا وجه بیشتر از یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب 5 تا 10 سال حبس بعلاه جزای نقدی ب قیمت مال یا وجه دریافتی و انفصال دائم از خدمات از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق خواهد بود و در صورتی که شخص مرتکب در مرتبه پایین تر از مدیر کل باشد به جای انفصال دائم به انفصال موقت از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد.
علاوه بر آن در ماده 588 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است که مالی را که فرد مرتشی دریافت نموده است به نفع دولت ضبط میشود.همچنین در تبصره 2 ماده 3 قانون تشدید مجازات … آورده شده است در صورتی که فرد مرتشی امتیازی از طریق رشوه تحصیل کرده باشد این امتیاز نیز لغو خواهد شد .
در مورد جرم رشاء قانونگذار در ماه 592 قانون مجازات اسلامی به این مسئله پرداخته است و بیان میدارد که فرد راشی به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا 74 ضربه شلاق و ضبط مال محکوم میگردد. در ماده 591 قانون مجازات اسلامی بیان شده است که اگر راشی برای حفظ حقوق خود ناچار به پرداخت رشوه بوده است در این صورت مالی را که به مرتشی پرداخت نموده است ضبط نمیشود و به او(راشی) بازگردانده میشود.
ارکان جرم ارتشاء
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.