اموال به جا مانده از متوفی اعم از منقول و غیرمنقول می تواند از سوی وراث مورد مطالبه قرار گیرد. این اموال مابین وراث مشاع است و ممکن است آنها بخواهند سهم خود را به طور مفروز مشخص و جدا نمایند.
در این حالت که تقسیم شرکت (شرکت حقوقی، شرکت مدنی، شرکت قهری) است می بایست تمامی شرکا طرف دعوا قرار گیرند زیرا هر نوع اقدام و تصمیم در مورد ترکه، ناگریز مؤثر در حقوق سایر اصحاب دعوی (وراث) است.
در رسیدگی به درخواست تقسیم ابتدا دادگاه به توافقات احتمالی وراث توجه می نماید، در صورتی که برای تقسیم بین وراث توافقی حاصل شد به صورت مکتوب صورتجلسه می شود و به امضای آنها می رسد اما اگر توافق در این زمینه حاصل نشد با دستور دادگاه کارشناس تعیین می شود.
مراحل هزینه کردن اموال متوفی
١) مخارج ضروری:
این مخارج می بایستی از اصل اموال متوفی پرداخت شوند که عبارت اند از:
⇐ هزینه کفن و دفن و مراسم و … که می بایستی در حد متعارف و معقول از اموال متوفی خرج شود.
⇐ پرداخت بدهی های طلبکاران متوفی
⇐ پرداخت بدهی های عبادی متوفی یعنی مخارج حج واجب، خمس و زکات و نماز و روزه ای که از متوفی قضا شده باید از اصل اموال او پرداخت شود. اما اگر متوفی بدهی های عبادی خود را اعلام نکرده باشد، تکلیفی بر عهده وراث او نمی باشد.
٢) ثلث اموال
اگر فرد متوفی وصیت کرده باشد که مقداری از اموالش را به فرد یا افراد مخصوصی بدهند و یا در راه خیری صرف گردد، چنانچه بیشتر از ثلث (یک سوم) اموالش نباشد، وراث می بایستی به وصیت او عمل کنند اما اگر متوفی جهت انجام کارهای حرام وصیت کرده باشد، آن وصیت اعتباری ندارد.
٣) تقسیم ارث
بعد از اینکه بدهی های متوفی پرداخت گردید و ثلث اموال او نیز برای مواردی که وصیت کرده بود، انجام گردید، باقیمانده اموال او بین وراث تقسیم میشود و تقسیم ارث مطابق با قانون شرع انجام می شود، نه طبق سفارش متوفی. بطور مثال اگر فردی وصیت کند که بعد از فوت او دختران و پسران او به یک اندازه سهم ببرند، آن وصیت قابل اجرا نمی باشد.
طبقات ارث
بهره مندی افراد از ارث در طبقات مختلفی صورت می گیرد. به این ترتیب که افراد با توجه به نسبتی که با فرد متوفی دارند از ارث بهره می برند.
⇐ اولین طبقه: والدین، فرزندان و فرزندان فرزندان
⇐ دومین طبقه: اجداد، خواهر، برادر و فرزندان آنها
⇐ سومین طبقه: خواهران، برادران والدین و اولاد آنها
نکته قابل توجه در طبقات ارث این است که در صورت زنده بودن طبقه اول، طبقه دوم از ارث محروم می شود. همچنین در صورت زنده بودن طبقه دوم، افراد طبقه سوم سهمی از ارث نمی برند
در صورت فقدان تمام افراد مشمول طبقات بالا، امور مربوط به ترکه متوفی به دادگاه ارجاع داده می شود. در رابطه با آگاهی از نحوه تعلق ارث به طبقات می توانید از مشاوره وکیل ارث بهره ببرید.
موانع ارث کدامند؟
مواردی که باعث می شوند بعضی از وراث از ارث محروم گردند عبارتند از:
الف) قتل:
اگر شخصی مورث (کسی که از او ارث میبرد) را بکشد (به عمد و به باطل) از ارث محروم میشود مانند اینکه پسری، پدر خود را به قتل برساند.
ب) کفر:
وارث کافر از مورث مسلمان ارث نمی برد. اما اگر قبل از تقسیم ارث، مسلمان شود، ارث می برد ولی بعد از آن نخواهد برد.
ج) لعان:
اگر مردی به همسر خود نسبت زنا دهد و هر دو یکدیگر را لعن کنند (لعنت کردن به دروغگو طبق شرایطی خاص)، زوجین از یکدیگر ارث نمیبرند.
د) ولدالزنا:
شخص ولدالزنا از پدر و مادر و اقوام آنها ارث نمیبرد.
حالات ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر
الف) شوهر فوت کرده باشد:
⇐ زنی که عقد دائم شده از شوهر خود ارث میبرد و زن صیغه ای سهمی نخواهد داشت.
⇐ اگر شوهر، فرزند یا نوه داشته باشد، همسرش یک هشتم ارث را میبرد و مابقی بین ورثه تقسیم می شود.
⇐ اگر متوفی فرزند یا نوه ای نداشته باشد، همسرش یک چهارم را ارث میبرد و مابقی بین وراث تقسیم می شود.
⇐ اگر شوهر خویشاوندان نسبی نداشته باشد، زن او همان یک چهارم را ارث میبرد و مابقی آن به امام معصوم یا حاکم شرع می رسد.
⇐ زن از تمام اموال منقول شوهر ارث میبرد و از قیمت زمین و ساختمان یا محصولات کشاورزی آن زمین ارث میبرد.
⇐ زنی که طلاق گرفته باشد و در ایام عده (سه ماهه اول) شوهرش فوت کند از او ارث میبرد.
⇐ اگر مرد بیماری، زنی را عقد نماید و قبل از عروسی در اثر همان بیماری بمیرد، همسرش از او ارث نمیبرد.
ب) زن فوت کرده باشد:
⇐ شوهر به شرطی ارث میبرد که عقد ازدواج آنها دائم بوده باشد نه موقت.
⇐ اگر زنی که فوت کرده است فرزند داشته باشد، شوهر او یک چهارم ارث میبرد و مابقی بین وراث او تقسیم می شود اما اگر زن عقیم بوده یا فرزندی داشته که قبلاً فوت کرده، شوهرش یک دوم ترکه را میبرد.
⇐ اگر زن خویشاوندان نسبی نداشته باشد، شوهرش همه ارث او را می برد.
ارث فرزند فوت شده
در صورتی که فرزندی پیش از پدر خود فوت کند، از ارث هیچ سهمی نمی برد و این بدان معناست که فرزندان شخص فوت شده نیز حق هیچگونه مال بری از پدربزرگ خود را ندارند.
تنها امکان آنکه نوه ها از پدر بزرگ خود ارث برند آن است که هیچ فردی از طبقات تعریف شده برای بهره گیری از ارث وجود نداشته باشد و در آن صورت است می توانند از ارثیه سهمی داشته باشند.
نکات حقوقی مرتبط با مطالبه ارث
⇐ اموال مشمول مالیات بر ارث پس از کسر دیون متوفی از جمله مهریه تعیین می شود.
⇐ در صورت تعدد وراث تا زمانی که ترکه متوفی تفکیک و سهم الارث خواهان مشخص نشده، امکان الزام شهرداری به صدور پروانه ساختمانی مقدور نمی باشد.
⇐ ابتدا باید بین ورثه، تقسیم ترکه صورت گیرد تا دعوای مطالبه اجرت‌المثل اقامه شده از سوی یکی از وراث علیه وارث دیگر قابل استماع باشد.
⇐ رسیدگی به تقاضای افراز املاک مشاع موضوع ارث، در صلاحیت دادگاه حقوقی است.
⇐ از آنجا که ورثه پس از فوت میت مستحق ترکه هستند، اقرار نامه یکی از ورثه مبنی بر دریافت حق موروثی خود در زمان حیات مورث و اسقاط حق آتی در تعلق سهم‌الارث خود، اسقاط مالم یجب (ساقط کردن حقی که به وجود نیامده) تلقی شده و باطل است.
⇐ در دعوای اثبات نسب، در صورت فوت فردی که خواهان خود را منتسب به وی می‌داند دعوی می‌بایستی به طرفیت وراث اقامه می‌شد و بر فرض نبودن وارث با توجه به قوانین موضوعه من‌جمله مواد ۸۶۶ قانون مدنی و ۳۲۷ و ۳۲۸ قانون امور حسبی حاکم (دادستان) باید طرف دعوی قرار گیرد.
⇐ فقط قتل عمد مانع ارث بردن قاتل از مقتول می شود و قتل غیرعمد مانع از توارث نیست.
⇐ نظر به اینکه مستمری بازماندگان شهداء، مصداق ماترک میت نیست تا مشمول قانون ارث باشد، لذا مستمری صرفاً به کسانی تعلق می‌گیرد که در حال حیات شهید، تحت تکفل وی بوده باشند.
⇐ با تغییر موجر یا مستاجر از طریق ارث یا انتقال، در اجاره‌های مشمول قانون روابط موجر و مستاجر ۱۳۵۶، با توجه به اینکه طرف‌های جدید قائم مقام طرف‌های پیشین هستند، نیازی به تنظیم اجاره‌نامه جدید نبوده و دعوی الزام به تنظیم اجاره نامه جدید مسموع نیست.
⇐ فروش سهم الارث سایر ورثه بدون اجازه سایر وراث، مصداق بزه انتقال مال غیر است؛ این انتقال باطل بوده و رد مال ندارد.
⇐ هر چند موصی در زمان حیات مجاز به وصیت (اخراج ثلث از اموال و املاک) است امّا در صورتیکه سند رسمی موضوع وصیت، با هدف اخراج ثلث تقریر نیافته بلکه در مقام تقریر سهم‌الارث احد از فرزندان برآمده باشد دادگاه وصیت رسمی را باطل اعلام می‌نماید زیرا صرف رسمی بودن سند ملازمه‌ای با امتناع در رسیدگی به فساد ماهیت اعمال حقوقی مندرج در آن ندارد.
⇐ در تصادفات رانندگی منجر به فوت، اگر راننده مقصر نیز جزء ورثه متوفی باشد، شرکت بیمه‌گر مکلف به پرداخت سهم‌الارث وی خواهد بود.
⇐ پس از فوت زوجه، امکان استرداد کل جهیزیه توسط ورثه وجود ندارد؛ چرا که جهیزیه، ماترک زوجه محسوب و به نسبت سهم‌الارث، تقسیم می‌گردد و سهم زوج از آن کسر می گردد.
⇐ پرداخت حقوق و مستمری به وراث اناث بیمه پرداز متوفی، منوط به نداشتن شوهر و شغل وارث می‌باشد.
انحصار وراثت
همانطور که می دانید هر یک از وراث سهم الارث مشخصی دارند که برای تصرف در آن نیاز است تا انحصار وراثت صورت گیرد. انحصار وراثت از طریق شورای حل اختلاف صورت می گیرد که معمولا شعبه محل سکونت فرد متوفی است. شورای حل اختلاف با صدور گواهی انحصار وراثت این موضوع را اثبات می کند.
لازم است که برای رسیدگی به مسئله انحصار وراثت با انتشار آگهی حصر وراثت از افراد می خواهند تا اگر وصیت نامه را از وی در اختیار دارند به مراجع ذی صلاح رسیدگی کنند. همچنین در صورتی که افرادی از متوفی طلب یا بدهی دارند باید به مراجع قضایی مراجعه کرده و اطلاعات را ارائه دهند.
نحوه دریافت گواهی انحصار وراثت
در ابتدا برای دریافت گواهی انحصار وراثت به اداره ثبت احوال باید مراجعه کرد تا موضوع فوت ثبت کامپیوتری شود که در ادامه با باطل شدن شناسنامه فرد فوت شده گواهی فوت برای وی صادر می شود.
پس از صدور گواهی تمامی اموال به صورت قهری به ورثه منتقل می شود که ورثه به منظور تعیین سهم خود به شورای حل اختلاف محل مراجعه کرده و گواهی انحصار وراثت را دریافت می کنند.
برخی از دعاوی منجر به اعتراض یکی از ورثه نسبت به سهم الارث باشد، این مورد ممکن است به دلیل ثبت نشدن شخصی در گواهی انحصار وراثت اتفاق افتد که در این صورت فرد می تواند با کمک یک وکیل ارث اقدام به شکایت کند.
در باب تصفیه تَرَکه
یکی از مهمترین مراحل گرفتن ارث، تصفیه ترکه است به این معنی که در ابتدا بایستی دیون متوفی پرداخت شود و باقیمانده ترکه میان ورثه تقسیم شود. حتما می دانید که مهریه زوجه در صورت مطالبه او مقدم بر تقسیم ارث است.
بر طبق رای وحدت رویه ۷۱۹ مورخ ۲۰/۲/۱۳۹۰ هیات عمومی دیوان عالی کشور اگر ترکه متوفی مال غیر منقول هم باشد و حتی فقط مال غیر منقول(مثل زمین، خانه، مغازه) باشد.دادگاه عمومی از طریق دادخواست تقسیم ترکه صالح به رسیدگی است. متن رای مذکور چنین است.
“مستفاد از مقررات قانون امور حسبی راجع به تقسیم، تقسیم ترکه در صورت عدم تراضی ورثه امری است که محتاج رسیدگی قضایی است و باید در دادگاه به عمل آید.
همین حکم در موردی هم که ترکه منحصر به یک یا چند مال غیرمنقول باشد جاری است، بنابراین آراء شعب پنجم و بیست و یکم دیوان عالی کشور که تقسیم ترکه غیرمنقول را از صلاحیت واحد ثبتی محل وقوع مال خارج و در صلاحیت دادگاه دانسته به اکثریت آراء صحیح و منطبق با موازین قانونی است.
این رای طبق ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاه‌های سراسر کشور لازم‌الاتباع است.
”تقسیم ارث و مراحل گرفتن ارثالبته صلاحیت دادگاه عمومی در خصوص تقسیم مال غیر منقول به منزله عدم صلاحیت اداره ثبت اسناد محل استقرار ملک برای درخواست افراز (تقسیم) نیست. به عبارت دیگر هر یک از ورثه در خصوص مال غیر منقول از دو مرجع (دادگاه و اداره ثبت) می توانند تقسیم مال غیر منقول را تقاضا کنند.
شایان ذکر است که اگر در نهایت اداره ثبت رأی عدم افراز صادر کند مرحله بعد مراجعه به دادگاه و تقدیم دادخواست دستور فروش ملک مشاع غیر قابل افراز است این دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی ثبت می شود و چون در قالب دستور است و نه حکم اولا قابل اعتراض نیست ثانیا نیازی به صدور اجرائیه ندارد. و بعد از صدور دستور موقت مذکور ملک کارشناسی می شود و بر طبق قانون به مزایده گذاشته می شود.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.