شرط به معناى «عهد و التزام» و یا تعهدى که در ضمن عقد دیگرى است همیشه تابع عقد اصلى است براساس ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی، هریک از زن و مرد می توانند شروطی را که خلاف مقتضای ذات عقد نباشد را در سند ازدواج درج کنند.
مانند اینکه شرط شود هرگاه شوهر زن دیگری بگیرد، یا در مدت معینی غایب شود، یا ترک انفاق نماید، یا بر حیات زن سوء قصدی کند، یا سوء رفتاری نماید که زندگی آنها با یکدیگر غیر قابل تحمل شود، زن وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق امر در دادگاه، خودش را مطلقه نماید.
شرط عبارت است از وصف امری که از عدم آن، عدم لازم آید بدون اینکه وجودش لازمه وجود باشد. به عبارت دیگر شروط باطل به دو دسته تقسیم می گردد. اول شروطی که باطل است اما مبطل عقد نیست و دوم شروطی که باطل هستند و باعث بطلان عقد نیز می شوند.
همچنین براساس ماده ۲۳۲ قانون مدنی شروط مفصله ذیل باطل است ولی مفسد عقد نیست:
۱ – شرطی که انجام آن غیرمقدور باشد.
۲ – شرطی که در آن نفع و فایده نباشد.
۳ – شرطی که نامشروع باشد.
این اساس، علاوه بر مصادیقی که در این ماده ذکر شده است، زن و مرد می توانند هرگونه شرطی که خلاق مقتضای عقد نباشد را در عقد درج کنند و در صورتی که طرف مقابل آن را پذیرفته و امضا کند، متعهد به آن می گردد.
در بسیاری از موارد، اختیارات بی شماری که مرد به موجب عقد ازدواج به دست می آورد، ممکن است سبب سوء استفاده از این حقوق شود و موجبات عسر و حرج زن را فراهم نماید. به جهت تعدیل این اختیارات، قانون‌گذار شروطی را تحت عنوان شروط ضمن العقد در سند ازدواج پیش بینی کرده است که تحت عنوان شروط دوازده گانه طلاق نیز شناخته می شوند ؛ چرا که در صورت وجود داشتن آنها زن می تواند تقاضای طلاق کند.
اقسام شروط ضمن عقد
شروط در ضمن عقد سه دسته هستند:
۱- شرط صحیح: شرطی است که خودش باید مراعات شود و به عقد نیز لطمه نمی زند.
۲- شرط باطل: آنست که خود شرط مراعات نمی شود ولی طرفین می‌توانند آن شرط را کنار بگذارند و عقد صحیح خواهد بود.
۳- شرط باطل و مبطل عقد: یعنی شرطی که باعث باطل شهدن عقد می شود، و چنانچه طرفین بخواهند شرط را کنار بگذارند، اصلِ عقد مورد خدشه قرار می گیرد.
شروط صحیح عقد
این شروط هم به 3 قسمت تقسیم می شود: شرط صفت، شرط فعل و شرط نتیجه. به این موارد در ماده 234 قانون مدنی اشاره شده است.هم در ماده 11 و 19قانون مدنی و هم در قباله ازدواج، شروطی مطرح است که این شروط هیچ اشکالی ندارد. طرفین می‌توانند شروطی که خلاف مقتضای عقد نباشد و منفعت عقلایی دارد و مشروع است را با یکدیگر تراضی کرده وملزم هستند که طبق قایده “المومنون عندالشروطهم” به شروط دوازده گانه و شروط ضمن عقد وفادار باشند. نمونه هایی از شروط ضمن عقد عبارتند از: شرط ادامه تحصیل، اشتغال زوجه، وکالت زوجه در صدور جواز خروج از کشور، تقسیم اموال موجود بین زن و شوهر بعد از جدایی و وکالت مطلق زوجه درطلاق. درمجموع هر شرطی که مخالف با شرع واخلاق حسنه و قوانین عمومی نباشد، درج آن درقباله ازدواج بدون اشکال است و گاهی ضمانت اجرایی قوی دارند که زوجه در صورت فقدان آن موارد، به استناد آنها می تواند حق طلاق بگیرد. اما زوجین نمی توانند هر شرطی را که می خواهند در عقد قید کنند.
تاثیر شروط صحیح ضمن عقد
طرفینی که قصد ازدواج دارند، باید عاقلانه انتخاب کنند وعاشقانه زندگی کنند. متاسفانه در بعضی از موارد، طرفین عاشقانه انتخاب می کنند، یعنی چشمشان را روی همه چیز می بندند و بعد که وارد زندگی شدند، عاقلانه زندگی می کنند و تازه می خواهند شروطی که ضمن عقد گذاشته اند بررسی کنند که مشکل ساز می شود. اما اگرقبل از ازدواج چشمانشان را باز کنند وعاقلانه شروط و مسیری را که می خواهند طی کنند و خواسته هایی که دارند را مطرح کنند و بعد از قبول آن عاشقانه زندگی کنند وچشمانشان را ببندند، دیگر با مشکل روبرو نخواهند شد. درحال حاضراکثر جوانها عاشقانه زندگی می کنند و تحت هر شرایطی و با وجود مخالفت های خانواده، می خواهند فقط با هم ازدواج کنند، بعد از گذشت اندک زمانی، به مشکل بر می خورند و مترصد یک ضعف و نقصی هستند و همان را بزرگ می کنند و پیگیر طلاق می شوند. بنابراین بهتر است که زوجین از این مشکل پیشگیری کنند و قبل از عقد، همه شرایط را به دقت ببینند و خواسته‌ها را مطرح کنند و بعداز آن مسایل را عاقلانه با یکدیگر در میان بگذارند. اکثریت مردها هنگام امضا سند ازدواج، آن را به خوبی نمی‌خوانند و اطلاعی ازآن ندارند و بعدها متوجه می شوند که به خاطراشتباهی، محکومیت و یا سوء رفتار ومعاشرتی، همسرشان به استناد همان امضاهایی که ندانسته کرده اند، درخواست طلاق می دهد.سردفترها هم طبق قانون مکلف هستند که هر بند از شروط عقدنامه را به زوجین تفهیم کنند. بنابراین بهتر است که قبل از ازدواج، با یک مشاورازدواج و یا خانواده مشورت کنند و با چشمی باز، عاقلانه تصمیم به بستن پیوندی مقدس اخذ کنند.
شروط باطل ضمن عقد نکاح
همانگونه که زن و مرد ممکن است به صورت درج شروط صحیح ضمن عقد ازدواج شروطی را مشخص کنند تا طرف مقابل در صورت توافق به آن پایبند باشد، این امکان وجود دارد که گاهی شروط درج شده ضمن عقد نکاح به دلایلی باطل باشد که شروط باطل ضمن عقد نکاح خود به دو گونه هستند:
الف) برخی از شروط ضمن عقد باطل تاثیری در اصل نکاح ندارند و فقط خود شرط باطل است.
ب ) در مقابل، برخی از شروط ضمن عقد نکاح باطل کننده اصل نکاح نیز می باشند که توجه به این شروط باطل ضمن عقد نکاح حائز اهمیت فراوان است .
به همین دلیل شروط باطل ضمن عقد نکاح را در دو قسمت شروطی که باطل است ولی مبطل عقد نیست و شروطی که باطل و مبطل عقد است مورد بررسی قرار خواهیم داد.
شروط باطل و مبطل ضمن عقد نکاح
شروطی که باطل است ولی مبطل عقد نیست
برخی از شروط ضمن عقدی که زن و مرد در عقد نکاح درج می کنند، خودشان باطل هستند ولی باطل کننده عقد نکاح نمی باشند. شروطی که باطل بوده ولی به صحت عقد نکاح لطمه ای وارد نمی سازند در قانون مدنی ذکر شده اند که بر اساس ماده 232 قانون مدنی این شروط باطل عقد ازدواج را می توان به سه دسته تقسیم کرده و مورد بررسی قرار داد که عبارتند از:
1 ) شرطی که انجام آن غیر مقدور باشد: مثلا اگر ضمن عقد نکاح شرط شود که شوهر مرده ای را زنده کند و یا یک زبان خارجی را ظرف یک روز به طور کامل فرا گیرد، این شرط غیر مقدور باطل است ولی عقد نکاح را باطل نمی کند.
2 ) شرطی که در آن نفع و فایده ای نباشد : مثلا شرط شود که یکی از زوجین فاصله بین دو استان را با پای پیاده طی کند که در این صورت نیز شرط باطل است ولی عقد نکاح صحیح است و شرط بدون نفع به صحت عقد نکاح خللی وارد نمی سازد .
3 ) شرطی که نامشروع باشد: مثل اینکه زن با شوهر خود شرط کند که کاملا در معاشرت های خود آزاد بوده و یا اینکه ریاست خانواده با زن باشد ، به دلیل اینکه این شروط مخالف شرع و قانون مدنی هستند می توان قایل به این مطلب شد که شروط مذکور نامشروع بوده و باطل هستند. لکن به صحت عقد نکاح لطمه ای وارد نمی کنند.
شروط باطل و مبطل ضمن عقد نکاح
شروطی که باطل و مبطل عقد است
علاوه بر شروطی که ذکر شدند ، برخی از شروط باطل ضمن عقد نکاح هستند که به صحت عقد نکاح خلل وارد می کنند و سبب بطلان عقد نکاح خواهند شد . طبق ماده 233 قانون مدنی شروطی که باطل و مبطل عقد نکاح هستند شروطی هستند که مخالف مقتضای عقد نکاح باشند.
به طور کلی شرط خلاف مقتضای عقد نکاح یعنی شرطی که با آنچه ذات و طبیعت عقد نکاح اقتضا می کند مخالفت داشته باشد. به عنوان مثال در صورتی که در عقد ازدواج شرط شود که زن و یا شوهر وظایف زوجیت خود را در مقابل یکدیگر انجام نداده و تمکین خاص یا رابطه زوجیت میان آنها پدید نیاید، چنین شرطی به دلیل اینکه خلاف مقتضای ذات عقد نکاح می باشد ، علاوه بر اینکه خود شرط باطل است، باطل کننده عقد نکاح نیز می باشد و سبب بطلان عقد نکاح خواهد شد.
شروط باطل و مبطل ضمن عقد نکاح
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.