فرزندی که از رابطه زوجیت زن و مرد حاصل می شود، ملحق به شوهر است. اما گاهی ممکن است شکی در رابطه زوجیت به وجود بیاید و شوهر احساس کند که فرزند متعلق به او نیست. در این حالت با استفاده از قاعده اماره فراش می توان ثابت کرد که فرزند به دنیا آمده متعلف به شوهر می باشد یا خیر. در این مقاله در مورد مفهوم اماره فراش، شرایط آن و منظور قانون گذار از این قاعده بحث خواهیم نمود.
اماره فراش چیست؟
اماره فراش در ماده 1158 قانون مدمی ذکر شده است. جایگاه استفاده از این اماره در جایی است که فرد نسبت به تولد فرزند دچار شک می شود احساس می کند فرزند حاصل از رابطه زوجیت متعلق به او نیست. در این صورت ماده 1158 قانون مدنی مقرر کرده است:
طفل متولد در زمان زوجیت ملحق به شوهر است مشروط بر اینکه از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد.
تفسیر ماده 1158 قانون مدنی چیست؟
هر چند اصل بر این است که فرزندی که از رابطه زوجیت حاصل می شود متعلقه به شوهر است. اما گاهی با وقوع روابط نامشروع ممکن است این موضوع کمی شک برانگیز شود.
همچنین ممکن است زنی پس از طالاق مجدداً ازدواج کند. سپس مسئله بارداری زن مطرح شود. در این صورت تردید به وجود خواهد آمد که فرزند متولد شده حاصل از ازدواج اول است یا ازدواج دوم. برای درک بهتر این موضوع مثالهایی را بیان می کنیم:
1- فرض کنید الف در اسفند ماه سال 1399 از همسر خود، ب جدا می شود. پس از آن در خرداد ماه با ج ازدواج می کند. فرزندی در مهرماه متولد می شود. در این فرض، به موجب قاعده فراش، فرزند متعلق به الف است. چرا که از ازدواج دوم تنها 4 ماه گذشته است.
2- فرض کنید الف در اسفند ماه سال 1399 از همسر خود، ب جدا می شود. پس از آن در خرداد ماه با ج ازدواج می کند. در بهمن ماه فرزندی متولد می شود. در این فرض، فرزند متعبق به ب است. چرا که از ازدواج اول 11 ماه گذشته است.
3- فرض کنید الف در اسفند ماه سال 1399 از همسر خود، ب جدا می شود. پس از آن در خرداد ماه با ج ازدواج می کند. در آذرماه فرزندی متولد می شود. به موجب قاعده فراش، فرزند متلد شده هم می تواند به ب و هم به ج ملحق باشد. اما به منظور حفظ کیان خانواده قانون گذار چنین در نظر گرفته است که فرزند به شوهر دوم ملحق باشد.
کاربرد قاعده اماره الفراش در قانون مدنی
در مواد 158 و 159 قانون درباره این قاعده قوانینی بیان شده است که در این جا این قوانین را بررسی می کنیم:
در قانون 158مدنی بیان شده است: (طفل متولد در زمان زوجیت، ملحق به شوهر است مشروط بر اینکه ازتاریخ نزدیکی تا زمان تولد کم تر از شش ماه و بیش تر از ده ماه نگذشته باشد). بنابراین طبق قانون، وجود زوجیت، شش ماه از زمان اخرین رابطه گذشته باشد، و بیش تر از ده ماده از زمان اخرین رابطه نگذشته باشد، این موارد از شرایط قاعده اماره الفراش است.
ماده 159 قانون مدنی بیان شده است ? هر طفلی که بعد از انحلال نکاح متولد شود، ملحق به شوهر است، مشروط بر اینکه مادر هنوز شوهر نکرده و از تاریخ انحلال نکاح تا روز ولادت طفل بیش از ده ماه نگذشته باشد).در این قانون زمان انحلال همان زمان مبدا است که مورد محاسبه قرار می گیرد.
یکی از کاربرد هایی که قاعده فراش ،حرمت ابدی به واسطه لعان است.ماده 1052 قانون مدنی در این باره می گوید:( لعان باعث حرمت ابدی می شود.)
برای این که لعان تحقق پیدا کند دو مورد باید وجود داشته باشد که عبارتند از: اول ، نسبت زنا دادن به زن ، و دوم، انکار کردن فرزند است والبته این درمودی است که مرد فرزندی که متعلق به اوست را انکار می کند. طبق قاعده اماره الفراش، کودکی که در فراش زوجین تولد یابد ، از ان پدر خواهد بود. اگر شوهر بعد از به دنیا امدن طفل ، انکار یا سکوت اختیار کند، انکار کند که بچه مال اوست سپس ادعا کند طفل از طریق زنا متولد شده است و از طرف دیگر نتواند این موضوع را از راه های دیگر اثبات کند ،این موضوع می تواند از طریق لعان صورت گیرد.
با صورت گرفتن لعان عقد نکاح فسخ می شود و زوجین بر یکدیگر حرام ابدی می شوند و پدر از فرزند ارث نمی برد. کودک متولد از نزدیکی هم به کسی تعلق دارد که در اشتباه بوده است. ماده 1165 قانون نیز بیان شده است و در فرضی که وطی به شبهه تحقق یابد و زن شوهر داشته باشد و شوهر زن هم با او مجامعت کند، در صورت وجود شرایط قاعده فراش، طفل به با استفاده از این قانون به شوهر تعلق پیدا می کند.
اماره فراش در زمان زوجیت
ماده‌ی ۱۱۵۹ قائل به اعتبار این اماره در زمان زوجیت است. بنابر این ماده، فرزندی که پس از عقد نکاح زاده شود، به‌شرطی‌که از تاریخ نزدیکی زوجین تا زمان تولد فرزند، کمتر از شش‌ماه (کوتاه‌ترین مدت بارداری) و بیشتر از ده‌ماه (بلندترین مدت بارداری) نگذرد، کودک به شوهر ملحق است و دیگران هیچ حقی نسبت به آن ندارند.
برخی از دانشمندان بر این باورند که شرط انجام نزدیکی بی‌مورد است و صرفِ نکاح کافی است؛ زیرا حفظ عفت خانوادگی ارزش والایی دارد. از سوی دیگر، اثبات نزدیکی و دخول کار آسانی نیست. مسائل جنسی از مواردی است که زوج‌ها تلاش به پوشیده‌داشتن آن دارند؛ درنتیجه، باید از روابط ظاهری آن‌ها متوجه شد. بنابراین، اگر کودکی در فاصله‌ی شش‌ماه تا ده‌ماه از انعقاد نکاح زاده شود، در اصطلاح حقوقی، اماره بر الحاق کودک به شوهر است. اما اگر تولد کودک در این فاصله‌ی زمانی نباشد، اماره فراش جاری نمی‌شود.
اماره فراش پس از نکاح دوم
گاهی نکاح منحل می‌شود و زن پس از پایان مدت عده، با شخصی دیگر ازدواج می‌کند و پس از نکاح دوم، صاحب فرزند می‌شود. در این وضعیت، سه فرض قابل‌تصور است:
فرض اول
فرض اول این است که کودک پس از گذشت هشت‌ماه از نکاح دوم متولد می‌شود که در این حالت براساس اماره فراش نمی‌تواند به شوهر سابق ملحق شود. برای نمونه، تصور کنید در روز اول فروردین، نکاح اول منحل می‌شود؛ زن باید سه‌ماه عده نگاه دارد. پس در اوایل تیر، می‌تواند دوباره ازدواج کند. حال اگر کودک در بهمن همان سال به دنیا بیاید، از تاریخ انحلالِ نکاح اول یازده‌ماه می‌گذرد. پس قاعده فراش اِعمال نمی‌شود و کودک به شوهر دوم ملحق است.
فرض دوم
فرض دوم این است که کودک در مهر یا آبان همان سال متولد شود؛ در این حالت، کمتر از ده‌ماه از انحلال نکاح اول می‌گذرد و از نکاح دوم کمتر از شش‌ماه؛ در این صورت، نسبت به نکاح اول اماره فراش جاری شده و کودک به شوهر اول ملحق می‌شود.
فرض سوم
و، اما فرض سوم این است که تولد کودک در دی‌ماه همان سال رخ دهد. در این حالت، از ازدواج دوم بیشتر از شش‌ماه و از انحلال نکاح اول ده‌ماه می‌گذرد. درنتیجه، کودکِ متولدشده می‌تواند به هر دو نکاح تعلق گیرد. به بیان دیگر، میان دو اماره فراش، تزاحم (تداخل) به‌وجود می‌آید؛ اما به‌دلیل تحکیم بنیان مقدس خانواده‌ی دوم و حمایت از کودک و مسائل اجتماعی دیگر، شارع و قانونگذار، کودک را حاصل از ازدواج دوم می‌دانند؛ مگر اینکه دلایلی محکم بر انتساب کودک به شوهر اول وجود داشته باشد.
مفهوم للعاهر الحجر
در ادامه‌ی حدیث پیامبر، عبارت «للعاهر الحجر» آمده است. در زبان عرب، «عاهر» از «عهر» به‌معنای فسق و فجور گرفته شده است. عاهر را زناکار می‌دانند و حجر نیز به‌معنای سنگ است. درواقع، پیامبر با این عبارت، زناکار را به سنگ که شیئی بی‌ارزش است، تشبیه می‌کند. البته گفتنی است که برخی، منظور از حجر را همان مجازات سنگسار یا رجم می‌دانند؛ اما بهتر است بدانیم که سنگسار برای زناکارانی است که اولا همسر دائم داشته و ثانیا شرایط هم‌بستری با همسر خود را نیز داشته باشند. اصطلاحا به این افراد، محصن (مرد) و محصنه (زن) می‌گویند. باید توجه داشت که مجازات زناکاری افرادی که دارای احصان نیستند، تازیانه است. بنابراین، به‌نظر نمی‌رسد که حدیث بالا تنها برای گروهی خاص بیان شده باشد. ازاین‌رو، برداشت نخست از معنای حجر منطقی‌تر به‌نظر می‌رسد.
در صورت عدم الحاق فرزند به شوهر، وی چه اقدامی می تواند انجام دهد؟
در صورتی که شوهر یقین پیدا کند که طفل متولد شده، متعلق به او نیست می تواند دعوای نفی ولد را مطرح کند. مدت زمان در نظر گرفته شده برای دعوای نفی ولد 2 ماه از تاریخ تولد طفل است. ماده 1162 قانون مدنی چنین مقرر کرده است:
در مورد مواد قبل دعوی نفی ولد باید در صورتی که عادتا پس از تاریخ اطلاع یافتن شوهر از تولد طفل برای امکان اقامه دعوی کافی میباشد اقامه گردد و در هر حال دعوی مزبور پس از انقضاء دو ماه از تاریخ اطلاع یافتن شوهر از تولد طفل مسموع نخواهد بود.
حال اگر شوهر از تاریخ تولد طفل اطلاع نداشته باشد و یا تاریخی غیر از تاریخ واقعی را به شوهر گفته باشند، مرور زمان 2 ماهه از تاریخ کشف حقیقت برای شوهر آغاز خواهد شد. ماده 1163 قانون مدنی چنین بیان کرده است:
در موردی که شوهر مطلع از تاریخ حقیقی تولد طفل نبوده و تاریخ تولد را بر او مشتبه نموده باشند بنوعی که موجب الحاق طفل به او باشد و بعدها شوهر از تاریخ حقیقی تولد مطلع شود مدت مرور زمان دعوی نفی دو ماه از تاریخ کشف خدعه خواهد بود.
رسیدگی به دعوای نفی ولد در صلاحیت چه مرجعی است؟
مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای نفی ولد، دادگاه خانواده است.
نتیجه گیری
اصل بر این است که در رابطه زوجیت فرزند حاصل شده متعلق به شوهر است. اما به دلیل شیوع روابط نامشروع ممکن است موضوع برقراری رابطه زنا مطرح باشد. در این صورت با توسل به قاعده فراش می توان این موضوع را اثبات کرد که فرزند متعلق به شوهر است یا خیر. البته امروزه با پیشرفت تکنولوژی و امجام آزمایشهایی همچون DNA نیازی به استفاده از اماره فراش وجود نخواهد داشت. بنابراین، افراد در صورت حدوث تردید با انجام آزمایش متوجه خواهند شد که طفل ملحق به آنهاست یا خیر.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.