در مواردی بعد از فوت پدر یا مادر خانواده و یا هر کسی که بازماندگان به عنوان ورثه از وی ارث می برند،مشخص می گردد که شخص یا اشخاصی(متاسفانه معمولاً از بین فرزندان) در زمان حیات فرد متوفی و در حالی که شخص فوت شده، محجور بوده است ،اموال وی را به خود منتقل نموده است.
این انتقال یا با گرفتن وکالت رسمی و سپس تنظیم اسناد ناقله مانند بیع، هبه و صلح صورت می گیرد و یا با تنظیم مستقیم سند عقود ناقله پیش گفته. بعد از فوت و گرفتن گواهی حصر وراثت، ورثه می توانند در مورد اموال متوفی تصمیم گیری نمایند و املاک ثبت شده را به طور رسمی و با انجام تشریفاتی مورد انتقال قطعی قرار دهند.
سوال این است که اموال محجور پس از فوت چه وضعیتی دارند؟ فرض مساله این است که فردی فوت نموده است و در زمان حیات محجور بوده است (برای نمونه در حدی اختلال حواس و مشاعر گرفته باشد که قوه تمیز و تشخیص امور بویژه امور مالی را نداشته باشد) و در زمانی که مختل المشاعر بوده است شخص دیگری با وی قرارداد ،مبایعه نامه،وکالتنامه و یا هر سند مالی دیگری تنظیم نموده است که از نظر قانونی با فرض اثبات حجر،تنظیم آنها به جهت محجور بودن طرف معامله واجد ایراد قانونی و مشخصاً باطل تلقی شدن آن اعمال و اسناد بوده است.
اگر شخص محجور در قید حیات باشد می توان به راحتی با طرح دادخواست اعلام حجر و با انجام معاینات و آزمایشات پزشکی و احضار شخصی که ادعای حجر او شده است و طرح سوال از وی و… در مورد محجور بودن و یا اهلیت داشتن او اظهارنظر نمود. در واقع اسناد و مدارک لازم برای اعلام حجر شخصی که در قید حیات است نسبت به رسیدگی به دادخواست اعلام حجر متوفی بیشتر است.
با این شرایط و آیا در حالی که فردی که ادعای حجر او شده است، فوت نموده است؛ می توان دادخواست اعلام حجر متوفی را مورد رسیدگی قرار داد؟
در بندهای زیر توضیحاتی در این باره ارائه می گردد:
رای وحدت رویه در مورد چگونگی اثبات حجر متوفی
چگونگی اثبات حجر متوفی در وهله اول منوط بر این است که آیا اساساً استماع دادخواست اعلام حجر متوفی میسر است یا خیر؟ در این باره بین دادگاه ها اختلاف شده است و هیات عمومی دیوان عالی کشور در مقام رفع تعارض طی دادنامه شماره 72 مورخ 4/9/1353 چنین اعلام نظر نموده است:
رأي وحدت رويه 72 ـ 1353/9/4 هيأت عمومي ديوانعالي کشور
راجع به اختلاف نظري که بين دادستان شعبه دوم دادگاه استان دهم بشرح منعکس در پرونده شماره 53/347 بوجود آمده است و باستناد ماده 42 قانون امور حسبي جناب آقاي دادستان کل نظر هيئت عمومي ديوانعالي کشور را خواستار شده اند نظر اکثريت هيئت عمومي که در جلسه مورخ 14/9/53 اتخاذ شده بشرح زير است:
1 ـ وظايفي که قانون در باب اعلام حجر مجنون يا سفيه بعهده دادستان محول کرده است منافي با اينکه اشخاص ذينفع در صورت اقتضاء براي اثبات حجر بدادگاه مراجعه کنند نيست.
2 ـ فوت کسي که درخواست حجر او شده مانع رسيدگي دادگاه نميباشد زيرا آثاري که بر حجر مترتب است با فوت محجور از بين نمي رود و دادگاه علي‌الاصول بايد رسيدگي را بطرفيت وراث ادامه داده و حکم مقتضي صادر نمايد. لذا طرح دادخواست اعلام حجر متوفی فاقد اشکال قانونی است.
دادخواست اعلام حجر متوفی علیه چه کسانی مطرح می گردد؟
در دادنامه بالا به طرح دعوی علیه وراث اشاره شده است و از طرفی کسی که نفعی از صدور حکم حجر می برد می تواند دعوی حجر متوفی را علیه وراث مطرح نماید. همین طور ورثه می توانند علیه کسی که در زمان حیات مورث محجور آنها را با تنظیم قرارداد، سند و… معمولاً با تقلب و حیله به خود انتقال داده است، دعوی حجر مطرح نمایند.
طبیعی است تا قبل از صدور حکم حجر،اصل بر صحت عقود و معاملات مورد دعوی است. از سویی برای باطل تلقی کردن معاملات مورد شکایت،باید معاملات بعد از تاریخ شروع حجر محقق شده باشد. بنابراین تاریخ حجر نقش تعیین کننده ای در حکم و اعتبار اسناد و معاملات انجام گرفته توسط متوفی ایفا می نماید.
مدارک لازم برای تحصیل حکم حجر متوفی چیست؟
معمولاً اسناد و محتویات پرونده پزشکی،شهادت گواهان،استشهادیه کتبی و جلب نظر پزشک متخصص برای بررسی محتویات پرونده پزشکی و گاهی اخذ توضیحات پزشک معالج فردی که ادعای حجر او شده است و فوت گردیده است،مهم ترین دلایل و مدارک لازم برای اثبات حجر فردی است که در زمان رسیدگی به دعوی حجر در قید حیات نیست.
پس از تحصیل حکم حجر، نوبت به اقامه دعاوی ای مانند ابطال سند و معامله به دلیل حجر می رسد که حکم حجر در چنین موردی ،مقدمه لازم این گونه دعاوی است. مگر اینکه در فرض نادری معاملات با شخص صغیری یا فردی که حکم حجر او در زمان حیات صادر شده باشد، منعقد شده باشد که در این حالت نیازی به گرفتن حکم حجر نیست.
این مطلب درباره دادخواست اعلام حجر متوفی ،مدارک لازم برای اثبات حجر متوفی و چگونگی اثبات حجر متوفی تدوین گردیده است.
این پست برگرفته از کتب و سایت های مختلف حقوقی می باشد
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.