وظایف دفاتر نمایندگی دیوان عدالت اداری – قاسم نجفی بابادی

طبق ماده۱۰ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری صلاحیت و حدود اختیارات دیوان موارد زیر است:

1. رسیدگی به شکایات و تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از:

الف ـ تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها و سازمانها و مؤسسات و شرکتهای دولتی و شهرداری‌ها و سازمان تأمین اجتماعی و تشکیلات و نهادهای انقلابی و مؤسسات وابسته به آنها

ب ـ تصمیمات و اقدامات مأموران واحدهای مذکور در بند «الف» در امور راجع به وظایف آنها.

2. رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آراء و تصمیمات قطعی هیأتهای رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون‌هایی مانند کمیسیون‌های مالیاتی، هیأت حل ‌اختلاف کارگر و کارفرما، کمیسیون موضوع ماده ( ۱۰۰ ) قانون شهرداری‌ها منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها.

3. رسیدگی به شکایات قضات و مشمولان قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر مستخدمان واحدها و مؤسسات مذکور در بند (۱) و مستخدمان مؤسساتی که مشمول این قانون نسبت به آنها محتاج ذکر نام است اعم از لشکری و کشوری از حیث تضییع حقوق استخدامی.

مواردی که در صلاحیت دیوان عدالت اداری نیست؟

امور خارج از صلاحیت دیوان عدالت اداری در تبصره های ماده۱۰ قانون تشکیلات دیوان عدالت اداری عبارتند از:

1. تعیین میزان خسارات وارده از ناحیه مؤسسات و اشخاص مذکور در بندهای (۱) و (۲) ماده۱۰ قانون فوق پس از صدور رأی در دیوان بر وقوع تخلف با دادگاه عمومی است.

2. تصمیمات و آراء دادگاهها و سایر مراجع قضائی دادگستری و نظامی و دادگاههای انتظامی قضات دادگستری و نیروهای مسلح قابل شکایت در دیوان عدالت اداری نمی باشد.

صلاحیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری

حدود صلاحیت و وظایف هیأت عمومی دیوان به شرح زیر است:

1. رسیدگی به شـکایات، تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری‌ها و مؤسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سوءاستفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص می شود.

2. صدور رأی وحدت رویه در موارد مشابه که آراء متعارض از شعب دیوان صادر شده باشد.

3. صدور رأی ایجاد رویه که در موضوع واحد، آراء مشابه متعدد از شعب دیوان صادر شده باشد.

قابل ذکر است رسیدگی به تصمیمات قضائی قوه قضائیه و صرفاً آیین نامه ها، بخشنامه ها و تصمیمات رئیس قوه قضائیه و مصوبات و تصمیمات شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس خبرگان و شورای عالی امنیت ملی از شمول ماده ۱۲ قانون فوق خارج است.

شرایط شاکی در دیوان عدالت اداری

شاکی اگر کسی است که مدعی است حق او تضییع شده، هریک از افراد مردم می‌تواند باشد ولی دستگاه‌های دولتی و دولت نمی‌توانند شاکی باشند و اگر شاکی کسی است که مدعی است مصوبه‌ای از مصوبات دولت خلاف قانون است لازم نیست که ذی‌نفع باشد. هر کس می‌تواند از دیوان عدالت اداری درخواست نماید که فلان مصوبه را ابطال نماید.

شرایط طرف شکایت در دیوان عدالت اداری

طرف شکایت باید حتما واحد های دولتی اعم از وزارتخانه ها، سازمانها و موسسات و شرکتهای دولتی و شهر داریها و سازمان تامین اجتماعی و تشکیلات و نهاد های انقلابی و موسسات وابسته به آنها باشند. بنابراین شکایت علیه بخش خصوصی در دیوان عدالت اداری قابل پذیرش نیست.

چگونگی شکایت در دیوان عدالت اداری

طبق ماده ۱۶ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، رسیدگی در شعب دیوان مستلزم تقدیم دادخواست می‌باشد و پرونده‌هایی که با صدور قرار عدم صلاحیت از مراجع قضائی دیگر به دیوان ارسال می‌شود، نیازی به تقدیم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی ندارد. دادخواست باید به زبان فارسی روی برگه‌های مخصوص، تنظیم شود. البته باتوجه به راه اندازی دفاتر خدمات قضایی دیگر باید از طریق این دفاتر جهت ثبت دادخواست اقدام نمود.

مهلت شکایت در دیوان عدالت اداری

مهلت تقدیم دادخواست راجع به آرا و تصمیمات قطعی مراجع اداری برای اشخاص داخل کشور سه ماه و برای افراد مقیم خارج کشور ۶ ماه از تاریخ ابلاغ رأی یا تصمیم قطعی مرجع مربوط مطابق قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی است.

مراجع مزبور مکلفند در رأی یا تصمیم خود تصریح نمایند که رأی یا تصمیم آنها ظرف مدت مزبور در دیوان قابل اعتراض است. چنانچه ابلاغ واقعی نباشد و ذی نفع ادعای عدم اطلاع از آنرا بنماید شعبه دیوان در ابتدا به موضوع ابلاغ رسیدگی و در مواردی که به موجب قانون سابق اشخاصی قبلا حق شکایت در مهلت بیشتری را داشته اند مهلت مذکور ملاک محاسبه است.

پس از تعیین شعبه، “شماره پرونده ۱۶ رقمی” و “شعبه رسیدگی کننده” از طریق پیامک به شماره همراه درج شده در برگ دادخواست ارسال می شود که با توجه به غیر حضوری بودن رسیدگی در دیوان نگهداری از رسید و پیامک مشخصات پرونده تقدیمی به منظور پیگیری روند پرونده از طریق تلفن گویا (به شماره ۵۱۲۰۰) یا پایگاه اطلاع رسانی دیوان ضروری می باشد.

در صورت تقدیم دادخواست به صورت پستی،می توانید با شماره ۵۱۲۰۰ تماس حاصل نموده یا با ارسال پیامک به ۵۰۰۰۲۹ از شماره ۱۶ رقمی و رمز پرونده خود مطلع شوید.

وظایف دفاتر نمایندگی دیوان عدالت

دیوان عدالت اداری در تهران شعبه دارد و در شهرستانها باید به دفاتر نمایندگی دیوان مراجعه نمود.

وظایف دفاتر نمایندگی استانها عبارتست از:

1. مراجعین را در راستای تکمیل فرم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی و رفع نقص پرونده راهنمایی می نمایند.

2. دادخواست ها را پذیرفته و طبق دستورالعمل های ابلاغی از دیوان، در سامانه نرم افزاری ثبت می نمایند.

3. لایحه دفاعیه و سایر مدارک و مستندات از طرفین شکایت جهت تکمیل پرونده را دریافت می نمایند.

4. تصویر یا رونوشت مدارک ارائه شده توسط شاکی را تصدیق می نمایند.

5. دادخواست – درخواست و تمامی مدارک و مستندات دریافتی را در اسرع وقت به دیوان عدالت ارسال می نماید.

6. پاسخگوی مراجعه کنندگان جهت پیگیری روند رسیدگی به پرونده خواهند بود.

7. اوراق قضایی صادره از دیوان را ابلاغ می نمایند. ( واصل شده از طریق پست – نمابر – پست الکترونیکی و یا به هر طریق دیگر)

8. دستورات مقام قضایی در جهت اجرای احکام دیوان و پیگیری های لازم را انجام می دهند.

9. دفاتر استانی از علل عدم اجرای حکم گزارش تهیه و به دیوان ارسال می نمایند. (در صورت اجرا نشدن حکم در موعد مقرر). در هر صورت کلیه امور محوله از دیوان عدالت را انجام خواهند داد.

رسیدگی در دیوان عدالت به چه شکل است؟

پس از ارجاع دادخواست به شعبه، مدیر دفتر شعبه آن را پس از تکمیل بلافاصله در اختیار قاضی شعبه قرار می‌دهد. قاضی شعبه دیوان در صورت احراز صلاحیت و کامل بودن پرونده، آن را با صدور دستور ارسال یک نسخه از دادخواست و ضمائم آن به طرف شکایت، به دفتر اعاده می‌کند تا پس از ابلاغ دادخواست و ضمائم آن به طرف شکایت، در جریان رسیدگی قرار گیرد.

طرف شکایت موظف است ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ، نسبت به ارسال پاسخ اقدام کند. عدم وصول پاسخ، مانع رسیدگی نیست و شعبه با توجه به مدارک موجود، به پرونده رسیدگی و مبادرت به صدور رأی می‌نماید. در صورتی که طرف شکایت بدون عذر موجه از دادن پاسخ در موعد مقرر در این ماده خودداری نماید شعبه رسیدگی کننده، متخلف را به سه ماه تا یک سال انفصال از خدمت محکوم می‌نماید.

این حکم ظرف بیست روز قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر است. شعبه رسيدگي‌ كننده مي‌تواند هرگونه تحقيق يا اقدامي را كه لازم بداند انجام دهد يا آن را از ضابطان قوه قضائیه و مراجع اداري بخواهد و يا به ساير مراجع قضائی نيابت دهد. ضابطان و مراجع مزبور مكلفند ظرف مهلتي كه شعبه ديوان تعيين مي‌كند، تحقيقات و اقدامات خواسته ‌شده را انجام دهند. تخلف از اين ماده حسب مورد مستلزم مجازات اداري يا انتظامي است.

موجبات قرار رد شکایت

در صورت احراز هر یک از جهات زیر، شعبه دیوان حتی قبل از ارسال دادخواست و ضمائم به طرف شکایت، قرار رد شکایت صادر می‌کند:

1. شاکی برای طرح شکایت، اهلیت قانونی نداشته باشد.

2. شاکی در شکایت مطروحه ذی‌ نفع نباشد.

3. شکایت متوجه طرف شکایت نباشد.

4. شکایت خارج از موعد قانونی، مطرح شده باشد.

5. شکایت طرح شده از حیث موضوع قبلاً بین همان اشخاص یا اشخاصی که اصحاب دعوی، قائم‌مقام آنان هستند، رسیدگی و حکم قطعی نسبت به آن صادر شده باشد.

6. موجبات رسیدگی به شکایت، منتفی شده باشد.

قابل ذکر است جلب و ورود ثالث در دیوان عدالت اداری ممکن است منتها دعوای متقابل و اعتراض ثالث ممکن نیست.

تجدیدنظرخواهی از آراء دیوان عدالت اداری

کلیه آراء شعب بدوی دیوان به درخواست یکی از طرفین یا وکیل یا قائم‌مقام و یا نماینده قانونی آنها، قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر است. مهلت تجدیدنظرخواهی برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از ایران دو ماه از تاریخ ابلاغ است.

دادخواست تجدیدنظر باید روی برگه‌های مخصوص نوشته شود و حاوی نکات زیر باشد:

1. مشخصات و اقامتگاه تجدید نظر خواه

2. شماره و تاریخ رأی تجدید نظر خواسته

3. شعبه صادرکننده رأی تجدید نظر خواسته

4. تاریخ ابلاغ رأی تجدید نظر خواسته

5. دلایل و جهات تجدید نظر خواهی.

رسیدگی در هیأت عمومی

تقاضای ابطال مصوبات در هیأت عمومی دیوان، با تقدیم درخواست انجام می‌گیرد.

در درخواست مذکور، تصریح به موارد زیر ضروری است:

1. مشخصات و اقامتگاه درخواست کننده

2. مشخصات مصوبه مورد اعتراض

3. حکم شرعی یا مواد قانونی که ادعای مغایرت مصوبه با آن شده

4. دلایل و جهات اعتراض از حیث مغایرت مصوبه با شرع یا قانون اساسی یا سایر قوانین یا خروج از اختیارات مرجع تصویب‌کننده

5. امضاء یا اثر انگشت درخواست کننده

سایر مقررات مربوط به تنظیم، ارسال و ثبت دادخواست، به استثناء ذی‌نفع بودن درخواست کننده و پرداخت هزینه دادرسی، در درخواست ابطال مصوبه نیز جاری است. درخواستها توسط رئیس دیوان، به دفتر هیأت عمومی ارجاع می‌شود.

در صورت عدم رعایت موارد مذکور در ماده فوق مدیر دفتر هیأت عمومی به شرح زیر اقدام می‌نماید:

1. در مورد بند (الف) ظرف پنج روز قرار رد درخواست صادر می‌نماید.

2. در مورد بند (ث) مطابق ماده (۲۸) این قانون عمل می نماید.

در سایر موارد با ذکر جهات نقص، اخطاریه صادر و متقاضی مکلف است ظرف ده روز پس از ابلاغ، نسبت به رفع نقص اقدام کند. در غیر این صورت، قرار رد درخواست صادر مي‌شود. این قرار، قطعی است.

صدور آراء معارض در شعب دیوان عدالت اداری

هرگاه در موارد مشابه، آراء متعارض از يك يا چند شعبه ديوان صادر شده باشد، رئيس ديوان موظف است به محض اطلاع، موضوع را ضمن تهیه و ارائه گزارش در هيأت عمومي ديوان مطرح نمايد.

هيأت عمومی پس از بررسي و احراز تعارض و اعلام رأی صحیح، نسبت به صدور رأي اقدام مي‌نمايد. اين رأي براي شعب ديوان و ساير مراجع اداري مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.

اثر آراء وحدت رویه مذکور نسبت به آينده است و موجب نقض آراء سابق نمي‌شود لكن در مورد احكامي كه در هيأت عمومي مطرح و غيرصحيح تشخيص داده شده شخص ذي‌نفع ظرف يك ماه از تاريخ درج رأي در روزنامه رسمي حق تجديدنظرخواهی را دارد.

در این صورت پرونده به شعبه تجدیدنظری که قبلاً در پرونده دخالت نداشته ارجاع مي‌شود و شعبه مذکور موظف به رسیدگی و صدور رأی بر طبق رأی مزبور است.

هرگاه در موضوع واحد حداقل پنج رأي مشابه از دو یا چند شعبه ديوان صادر شده‌ باشد، رئيس ديوان می‌تواند موضوع را در هيأت عمومي مطرح و تقاضای تسری آن را نسبت به موضوعات مشابه نماید. در صورتي كه هيأت عمومي آراء صادر شده را صحيح تشخيص دهد، آن را براي ايجاد رويه تصويب مي‌نمايد.

اين رأي براي سایر شعب ديوان، ادارات و اشخاص حقيقي و حقوقي مربوط لازم‌الاتباع است.

مقالات مرتبط

مرجع صالح رسیدگی به اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری – قاسم نجفی بابادی همه چیز در مورد ماده 89 ﻗﺎﻧﻮن تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری – ماده 89 ﻗﺎﻧﻮن دیوان عدالت اداری – قاسم نجفی بابادی صدور رای وحدت رویه بر اساس ماده 89 قانون دیوان عدالت اداری – قاسم نجفی بابادی چگونگی رسیدگی در شعب بدوی دیوان عدالت اداری