ترک منزل توسط زن – قاسم نجفی بابادی

زمانی که میان زن و مرد عقد ازدواج صورت می‌گیرد، حقوق و تکالیفی مانند پرداخت نفقه زن و یا تمکین از شوهر به عهده آنان گذاشته می شود.

گاهی بنا به دلایلی  مانند اختلافات خانوادگی، یکی از زوج‌ها خانه را ترک می‌کند و امکان انجام دادن وظایف زناشویی از بین می رود.

در این نوشتار، ابعاد حقوقی عواقب ترک منزل توسط زن مورد بررسی قرار گرفته است.

عواقب ترک منزل توسط زن

یکی از تکالیف قانونی زن تمکین از همسر است و در مقابل، شوهر نیز موظف به پرداخت نفقه است.

طبق قانون، یکی از مهم‌ترین موارد تمکین زن سکونت وی در محل اقامت همسر است که بر اساس آن، اصولا زن باید در همان منزلی که شوهر تدارک دیده است سکونت کند.

برای دیدن متن کامل مقاله تمکین اینجا کلیک نمایید

بنابراین در مواردی که زن بدون دلیل موجه، منزل مشترک را ترک و در محلی غیر از آن سکونت کند، از نظر حقوقی برای وی پیامدهایی در پی خواهد داشت که در زیر توضیح داده شده است.

1. اولین و مهم‌ترین پیامد ترک منزل از طرف زن به عنوان عدم تمکین، از بین رفتن نفقه زن است و مرد دیگر موظف به پرداخت آن نیست؛ البته لازم است که مرد، ترک منزل از سوی زن را در دادگاه خانواده اثبات کند.

2. اگر زوج بخواهد برای طلاق اقدام کند و عدم تمکین یا ترک منزل توسط زن به اثبات رسیده باشد، دیگر حکم به تقسیم اموال و دارایی‌های مرد صادر نخواهد شد.

3. در صورتی که ترک منزل توسط زن که از موارد اساسی عدم تمکین محسوب می‌شود در دادگاه به اثبات برسد، مرد می‌تواند دادخواست اجازه ازدواج مجدد ارائه کند؛. در این صورت، دادگاه ممکن است حکم به ازدواج مجدد بدهد و مرد می‌تواند دراین خصوص اقدام کند.

ناشزه کیست؟

«ناشز» و «ناشزه» به مرد یا زنی گفته می‏شود که حقوق واجب و وظایف شرعی را نسبت به همسرش رعایت نکند. هرگاه نشوز و نافرمانی، از سوی زن باشد، مرد می‏تواند زمینه آن را از بین ببرد. به این ترتیب که نخست او را نصیحت کند و اگر تأثیر نگذاشت، می‏تواند از همخوابی با او بپرهیزد؛ یعنی، در بستر خواب به او پشت کند و یا نزد او نخوابد. اگر این روش نیز در او اثر نداشت، چنانچه امید دارد با تنبیه او را از نافرمانی باز دارد. البته این کار به قصد اصلاح (نه از روی خشم و انتقام) و به اندازه‏ای باشد که باعث توجه و تنبه او گردد.هرگاه نشوز و نافرمانی از سوی مرد باشد، زن نخست او را نصیحت می‏کند و اگر تأثیر نگذاشت، می‏تواند شکایت خود را نزد حاکم ببرد تا او را به انجام وظایفش وادار کند. البته حق ندارد با او قهر کند و یا او را کتک بزند.

آیا ترک منزل جرم است؟

ترک کردن خانه توسط زن اگر چه موجب محرومیت از دریافت نفقه می‌شود و یا به مرد اجازه ازدواج مجدد می‌دهد؛ اما جرم تلقی نمی‌شود و مرد نمی‌تواند زن را به دلیل ترک کردن منزل مجازات کند.

استثنائات ترک منزل توسط زن

قانون در برخی موارد برای ترک خانه توسط زن استثنائاتی در نظر گرفته است که در این موارد، خروج زن از منزل، نشوز (عدم تمکین) محسوب نمی‌شود.

این موارد عبارت‌اند از:

⇐ خروج از منزل برای مداوا به تشخیص پزشک

⇐ خروج از منزل برای انجام امور شرعی و واجب مانند حج

⇐ سکونت در محل دیگر به دلیل ترس از ضرر و زیان مالی، جسمی یا آبرویی

⇐ شوهر به امراض مقاربتی مبتلا باشد.

شایان ذکر است اگر هر کدام از دلایل یاد شده وجود داشته باشد، قانون به زن این اجازه را می‌دهد که مسکن جداگانه اختیار کند و تا زمانی که  امکان بازگشت به منزل مهیا نشده و همچنان ترس از ضرر و زیان مالی، جسمی یا آبرویی برای زن وجود داشته باشد، مرد موظف به پرداخت نفقه است.

محل سکونت زن طبق قانون

طبق قانون مدنی، تا زمانی که رسیدگی به اختلاف بین زن و مرد پایان نیافته است، محل سکونت زن با توافق آن‌ها معین می‌شود و در صورت عدم توافق، دادگاه با توجه به نظر بستگان و نزدیکان این زوج، منزل زن را معین خواهد کرد.

در صورتی‌ که نزدیکانی نداشته باشند، قاضی محل مورد اطمینانی را تعیین خواهد کرد.

نتیجه‌ عدم تمکین موارد زیر است

1. عدم استحقاق زن نسبت به نفقه (مستنداً به ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی)

2. کسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه (مواد ۱۶ و ۱۷ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۵ بهمن ماه ۱۳۵۳)

بنابراین برای آنکه مرد بتواند زن دوم بگیرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه ی ازدواج مجدد بگیرد.

3. امکان طرح دعوی طلاق از سوی مرد.

البته در کلیه ی موارد فوق اقدام شوهر بایستی مسبوق به سابقه اثبات عدم تمکین زن باشد. قاعدتا اول مرد دادخواست تمکین به دادگاه می دهد و چنانکه دادگاه زن را به تمکین محکوم نماید و عدم تمکین جایز نیست و حکم قطعی شود مرد می تواند از این حکم برای طرح دعاوی دیگر یعنی، طلاق، کسب اجازه ازدواج مجدد سود جوید. چنانچه مرد بخواهد زنش را طلاق دهد بایستی مهریه او را بپردازد، اما سایر حقوق مانند نفقه، نصف اموال مرد و … به زن تعلق نمی گیرد.

نشوز شوهر یا عدم ایفای وظایف زناشویی از جانب وی نیز دارای ضمانت اجرای حقوقی است و زن می تواند با مراجعه به دادگاه الزام شوهر را به انجام وظیفه درخواست نماید. به علاوه نشوز شوهر سوء معاشرت به شمار می آید و اگر مصادیق عسر و حرج باشد، زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند.

مقالات مرتبط

تفاوت های تمکین خاص با تمکین – عام قاسم نجفی بابادی مواردی که زن می تواند از شوهر خود تمکین نکند – قاسم نجفی بابادی آیا صرف ایجاد مزاحمت خانمی برای زوج یا رابطه احتمالی زوج با نامبرده، دلیل عدم تمکین زوجه می‌شود? – قاسم نجفی بابادی دعوای الزام اداره ثبت احوال به صدور شناسنامه نوزاد متولد از نکاح موقت – قاسم نجفی بابادی