جعل یعنی شخصی نوشته یا دیگر چیزهای مذکور در قانون را به قصد جا زده شدن به عنوان اصل بسازد یا تغییر دهد. جعل فقط در نوشته و آن‌هم نوشته‌های بر روی کاغذ (نه نوشته‌های روی سنگ و چوب) امکانپذیر است. بنابراین تحریف صدا، چسباندن عکس به کارت شناسایی شخص دیگر، زدن اثر انگشت، ساختن کارت یا بلیطی که هیچ نوشته‌ای ندارد و کشیدن نقاشی جعل نیست. شخصی که چنین اقداماتی را بر روی سند اصیل و واقعی انجام داده و آن را از صورت اصلیش خارج می کند جاعل محسوب می شود.
مراحل جعل
برای تحقق جعل، سند یا نوشته باید دروغی راجع به تنظیم کننده خود بگوید و این‌که اطلاعات موجود در سند درست است یا دروغ، تأثیری در تحقق یا عدم تحقق جعل ندارد. پس اگر راجع به تنظیم کننده‌ی سند دروغی نباشد و خود وی آن را تنظیم کرده باشد هر چند اطلاعات راجع به آن دروغ باشد جعل محقق نیست.
برای مثال اگر شخصی به کارمند اداره ثبت احوال رشوه دهد که اطلاعاتی که در شناسنامه است را به غلط وارد کند، باتوجه به این‌که در مورد تنظیم‌کننده دروغی گفته نشده و اداره ثبت خود اقدام به آن کرده، جعل واقع نشده است، اما اگر شخصی، خود اقدام به ساختن شناسنامه کند، حتی اگر همه اطلاعات راجع به آن نیز درست باشد، به دلیل این‌که سند راجع به تنظیم‌کننده‌ی خود دروغ می‌گوید (مدعی است که اداره ثبت احوال آن را صادر کرده در حالی که چنین نیست) جعل واقع شده است.
در این خصوص لازم نیست که کل یک سند در رابطه با تنظیم‌کننده‌ی یا تأیید‌کننده‌ی خود دروغ بگوید، بلکه اگر این دروغ راجع به جزئیات نیز باشد جعل محقق است. مثلاً شخصی که نامش حسن است و شناسنامه‌اش را از ثبت احوال گرفته با دست بردن در شناسنامه، نام خود را به حسین تغییر بدهد و دیگر اطلاعات شناسنامه را تغییر ندهد جعل تحقق یافته زیرا عرفاً با دیدن شناسنامه تصور می‌شود که سازمان ثبت احوال شناسنامه‌ای با نام حسین صادر کرده است درحالی که این امر صحیح نیست و سازمان ثبت احوال شناسنامه‌ای با نام حسن صادر کرده است.
انواع جعل سند
جعل سند در شکل‌های زیر رخ می‌دهد:
1. جعل اسناد رسمی و اسناد عادی: به معنای ساختن نوشته و مهر و یا کپی کردن امضای اشخاص حقیقی و حقوقی و نیز قلم بردن و خراشیدن، محو کردن خط زدن، سیاه کردن، تغییر تاریخ سند بدون اجازه صاحب سند و به قصد ضرر رساندن به وی.
2. جعل اسناد هویتی: شامل ساختن و یا تغییر در شناسنامه، کارت ملی، کارت پایان خدمت، گذرنامه، روادید، مدارک تحصیلی، جواز کسب و سایر مدارک صنفی، کارت شناسایی ادارات دولتی و … است. جعل شناسنامه و یا کارت ملی معمولا شامل تغییر تولد و یا حذف نام همسر از شناسنامه به صورت غیر قانونی است.
3. جعل اسکناس، سکه و اوراق بهادار مانند سهام بورس، حواله، ضمانت‌نامه، جعل چک و سفته و … .
4. جعل احکام دادگاه‌ها و دادسراها.
مجازات جعل و استفاده از سند مجعول
قانونگذار از ماده ۵۲۴ – ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی به تعریف انواع جعل در اسناد رسمی و غیررسمی پرداخته و مجازات جعل و استفاده از سند مجعول را در جرائم مذکور پیش بینی نموده است. مهم ترین انواع جعل در سند رسمی و غیررسمی بوده که قانونگذار در مواد ۵۳۲ و ۵۳۶ به بیان آن ها پرداخته است.
مطابق ماده ۵۳۲ قانون مذکور: «هر یک از کارمندان و مسوولان دولتی که در اجرای وظیفه خود در احکام و تقریرات و نوشته‌ها و اسناد و سجلات و دفاتر و غیر آنها از‌نوشته‌ها و اوراق رسمی تزویر کند اعم از این که امضاء یا مهری را ساخته یا امضاء یا مهر یا خطوط را تحریف کرده یا کلمه‌ای الحاق کند یا اسامی اشخاص‌را تغییر دهد علاوه بر مجازات‌های اداری و جبران خسارت وارده به حبس از یک تا پنج سال یا به پرداخت شش تا سی میلیون ریال جزای نقدی‌محکوم خواهد شد.»
همچنین، مطابق ماده ۵۳۶ قانون مذکور: «هر کس در اسناد یا نوشته‌های غیر رسمی جعل یا تزویر کند یا با علم به جعل و تزویر آنها را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»
دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم استفاده از سند مجعول
با توجه به گستردگی مصادیق جرم جعل و استفاده از سند مجعول و تفاوت در مجازات آنها، دادگاه صالح متفاوت خواهد بود، در صورتی که استفاده کننده از سند مجعول قصد اخلال نظم اقتصادی کشور را داشته و محارب شناخته شود، دادگاه صالح، دادگاه انقلاب خواهد بود و در سایر موارد در صورتی که مجازات، از نوع تعزیری درجه 4 به بالا باشد در صلاحیت دادگاه کیفری 1 و در سایر موارد در صلاحیت دادگاه کیفری خواهد بود.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.