دعوای حقوقی رفع تصرف عدوانی
موضوع دعاوی حقوقی رفع روش های تصرف عدوانی در مواد ۱۵۸ تا ۱۷۷ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۷۹ ذکر شده است. برای تحقق عنوان تصرف عدوانی بر اساس آنچه که در قانون آمده است، وجود سه شرط اساسی ضروری است: نخست، سبق تصرف مدعی (سابقه تصرف قبلی خواهان)، دوم، لحوق تصرف مدعی‌علیه (تصرف بعدی خوانده) و سوم، عدوانی بودن تصرف (تصرف بدون مجوز قانونی).
بر این اساس هرگاه شخصی متصرف ملکی باشد و دیگری بدون مجوز قانونی یا با قهر و غلبه، ملک را به تصرف خود در‌آورد. متصرف قبلی می‌تواند با مراجعه به دادگاه حقوقی و طرح دعوای رفع روش های تصرف عدوانی نسبت به بازپس‌گیری ملک خود از متصرف اقدام کند.
یکی از ویژگی‌های مهمی که در خصوص دعاوی حقوقی رفع تصرف عدوانی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، این است که خواهان دعوا نیازی به اثبات مالکیت خود نداشته و تنها با اثبات تصرف قبلی در ملک می‌تواند اقدام به طرح دعوا علیه متصرف عدوانی کند. البته مدت زمان تصرف سابق خواهان باید به انــدازه‌ای بـاشـد کـه او در عرف مـتصرف شناخته شود و این مدت بنا بر نظر قاضی و عرف می‌تواند متفاوت باشد. (قانون آیین دادرسی مدنی سابق این مدت زمان را یک سال معین کرده بود)
حتی اگر متصرف عدوانی، مالک ملک بوده و برای احقاق حق خود اقدام به تصرف عدوانی ملک کرده باشد، قانون این اجازه را به متصرف ملک داده است تا با طرح دعوا و اثبات تصرف قبلی خود، رفع تصرف عدوانی را از دادگاه درخواست کند. البته مالک ملک می‌تواند با طرح دعوای متقابل و ارایه اسناد مالکیت نسبت به طرح دعوای خلع ید اقدام و ملک را با استفاده از مجاری قانونی و قضایی از متصرف باز پس گیرد.
یکی از ویژگی‌های مهم احکام رفع تصرف عدوانی، اجرای فوری رای دادگاه است و بر اساس قانون تجدیدنظر خواهی مانع اجرای حکم نیست و رای دادگاه مبنی بر رفع تصرف فوری اجرا شده و دادگاه می‌تواند حکم به رفع آثار ناشی از تصرف عدوانی بدهد.
دعوای کیفری رفع روش های تصرف عدوانی
هر فعل یا ترک فعلی که قانون برای آن مجازات تعیین کرده باشد، جرم محسوب می‌شود و ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی نیز «تصرف عدوانی مال منقول غیر»، «مزاحمت از احقاق حق» و ممانعت از اجرای حق «را مستحق مجازات دانسته است».
به اعتقاد برخی حقوقدان‌ها و با توجه به تعاریف قانونی، «جرم تصرف عدوانی یعنی تصرف مال غیرمنقول متعلق به دیگری بدون رضایت مالک یا متصرف قانونی آن». برای شناخت بهتر جرم تصرف عدوانی ابتدا باید عناصر جرم شناخته شده سپس به تفاوت‌های آن با دعوای حقوقی تصرف عدوانی پرداخت.
عنصر مادی جرم: عمل فیزیکی جرم تصرف عدوانی، اقدام به تصرف غیرقانونی املاک متعلق به دیگران است. هر اقدامی که در تسلط یا استیفای مالک از ملک با محدودیت یا خطر روبه‌رو شود، مصداق تصرف بوده و این تصرف می‌تواند هم با ایجاد آثار تصرف و هم به صورت عادی و بدون ایجاد آثار تصرف باشد. به بیان دیگر، تصرف یک عمل عرفی بوده و شامل هر اقدامی می‌شود که مالکیت مالک را به خطر می‌اندازد.
برای تحقق عنصر مادی جرم تصرف عدوانی نخست اینکه مال باید مال غیرمنقول باشد و دوم اینکه متصرف یا مدعی، مالکِ ملک باشد. همچنین راضی نبودن مالک یا صاحب حق از تصرف دیگران نیز در این خصوص یکی از شرایط است.
عنصر قانونی جرم: ذیل ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ به صراحت در خصوص جرم تصرف عدوانی به بیان شرایط و اوضاع احوال این جرم پرداخته است. در ذیل ماده ۶۹۲ همان قانون به تصرف با قهر و غلبه اشاره کرده که باز هم مصداق همین جرم محسوب می‌شود. البته ماده ۶۹۴ قانون نیز به صورت جزیی موضوع ورود غیرمجاز به منزل و حریم خصوصی مسکن افراد را مورد توجه قرار داده که مصداق دیگری از جرم تصرف عدوانی محسوب می‌شود اما در مجموع مهم‌ترین مستند قانونی جرم تصرف عدوانی همان ذیل ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی است.
تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری رفع تصرف عدوانی
همان‌طور که گفته شد، برای طرح دعوای حقوقی رفع تصرف عدوانی ، احراز مالکیت متصرف قبلی ملاک نبوده و صرف احراز تصرف عرفی خواهان، دادگاه را مکلف به صدور حکم رفع تصرف عدوانی و بازگشت آثار ناشی از تصرف می‌کند اما در دعوای کیفری، شرایط این‌گونه نیست و بر اساس ماده ۶۹۰ قانون، احراز مالکیت شاکی دعوا از ارکان اصلی طرح دعوای کیفری رفع تصرف عدوانی محسوب می‌شود. چه اینکه اگر متصرف قبلی فقط بهره‌بردار ملک بوده و حق مالکیت نداشته باشد، حق اعمال دعوای کیفری را نداشته و تنها از مجاری حقوقی و مدنی می‌تواند حق خود را احقاق کند. به بیان دیگر، در دعاوی کیفری، دادگاه فقط پس از احراز مالکیت می‌تواند حکم به محکومیت متصرف داده و او را مستحق مجازات معرفی کند.
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.