بخشش همیشه امری پسندیده بوده و هست، هم در دین اسلام بسیار به آن سفارش شده و هم عرف جامعه کسی که از مال خود می گذرد و بی‌هیچ توقع و منتی آن را به شخص دیگری می‌بخشد، انسانی مهربان و بزرگوار می‌پندارد. شاید شما هم در میان اقوام و اطرافیان خود با افرادی برخورد کرده باشید که به‌راحتی اموال خود را به نیازمندان انفاق می کنند و هیچ چشم داشتی هم از کسی ندارند.
قطعاً شما این افراد را با دید خوب قضاوت می کنید. در دین اسلام، بخشش یا انفاق مال اشکال مختلفی دارد. صدقه، هدیه و هبه ازجمله این اشکال است. همه این کلمات تقریباً معنای واحدی دارند و می توان همه را به «بخشیدن مال» تعبیر کرد. تفاوت این واژه ها را می توان فقط در شیوه انجام آن یا انگیزه انجام دهنده آن دانست.
صدقه، مالی است که افراد در راه خدا و اصطلاحاً فی سبیل لله به افراد نیازمند می دهند. بسیاری از ما در خانه خود صندوق صدقات داریم و در هر صبح یا شب، مبلغی را در آن می ریزیم و درنهایت، صدقات جمع شده را به کمیته امداد یا هر فردی که می‌دانیم نیازمند است و به کمک احتیاج دارد، می دهیم.
هدیه هم که عنوان آشنا برای همه ماست، چراکه در طول زندگی خود بارها اتفاق افتاده که از دوستان و آشنایان خود هدیه بگیریم و یا به آن ها به مناسبت های مختلف هدیه یا کادو بدهیم. هدیه برخلاف صدقه، همیشه در راه خدا و برای کمک به نیازمندان نیست. همانطور که گفته شد، ما معمولاً هدیه را به اقوام و دوستان می دهیم و از این کار نیز انگیزه تقرب به خدا و انفاق، به معنایی که در صدقه هست، نداریم.
هبه، گرچه مانند دو عمل دیگر، به معنای بخشش مال به دیگری است ولی برخلاف آن دو، یک عقد است که عنوان مشخص در قانون مدنی ما دارد و دارای شرایط و ضوابط خاص خود می‌باشد. در این مطلب، قصد داریم شما را با مفهوم و شرایط قانونی این عقد خداپسندانه آشنا کنیم.
معنای قانونی عقد هبه
در ماده ۷۹۵ قانون مدنی عقد هبه تعریف‌شده است. بر اساس این ماده، هرگاه یک نفر به‌موجب قرارداد، مال خود را به‌طور مجانی به فرد دیگری بدهد و او را مالک آن مال کند، عقد هبه واقع‌شده است. در اصطلاح حقوقی به کسی که مال خود را بخشیده، «واهب» و به کسی که مال را دریافت کرده «مُتَّهب» میگویند و مالی هم که میان این دو نفر ردوبدل می‌گردد «عین موهوبه» گفته می‌شود.
ویژگی های عقد هبه
عقد هبه نیز مانند هر قرارداد دیگری خصوصیات و ویژگی های خاص خود را دارد.
در ادامه به بیان این ویژگی ها خواهیم پرداخت.
۱- هبه یک قرارداد است:
ازآنجایی‌که در هبه مالی به‌رایگان به دیگری داده می‌شود، ممکن است این سؤال در ذهنتان ایجاد شود که چرا هبه باید یک قرارداد باشد؟ این پرسش ازاینجا نشأت می‌گیرد که تصور همه ما از قرارداد این است که معمولاً یک نفر کالایی را به دیگری می‌دهد و طرف مقابل نیز پول آن را پرداخت می کند یا یک نفر در مقابل شخص دیگری متعهد می‌شود که کاری را برای او انجام دهد، مثلاً خانه ای برایش بسازد و دستمزد بگیرد؛ درحالی‌که در هبه فقط یک نفر است که مال خود را به‌طرف مقابل بخشیده و نفر دوم هیچ پولی نمی‌پردازد و تعهدی نیز بر عهده نمی گیرد. با همه این ها نکته ای که توجه به آن اهمیت دارد و نباید فراموش شود این است که در نظام حقوقی ما هر تملیک و تملکی باید با رضایت اشخاص انجام پذیرد، همانگونه که خارج کردن مال از سلطه مالکش نیاز به رضایت او دارد، دادن مالی به دیگری نیز باید با رضایت او انجام شود ولو اینکه آن شخص هیچ تعهدی نیز به عهده نگیرد.
بنابراین، هم کاستن از دارایی افراد و هم افزودن بر آن باید همراه با رضایت آنها باشد. این است که هبه را باید قرارداد دانست و رضایت متهب را نیز جلب کرد. این موضوع در ماده ۷۹۸ قانون مدنی نیز ذکرشده است.
این مقاله برگرفته از سایت اموزش همگانی حقوق می باشد
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.