این مقاله برگرفته از سایت اموزش همگانی حقوق می باشد
اکراه در قانون‌مدنی تعریف نشده اما با توجه به شرایطی که در قانون مدنی برای اکراه مقرر شده‌است می‌توان گفت، اکراه یک فشار غیرعادی و نامشروعی است که برای وادار ساختن یک شخص برای انعقاد قرارداد،وارد می‌شود و آزادی تصمیم گرفتن را از فرد سلب می‌کند. تاثیر آن بر قرارداد در ادامه بررسی می شود.
تاثیر اکراه بر قرارداد چگونه است؟
برای پی‌بردن به اینکه اکراه چه تأثیری بر روی قرارداد می‌گذارد ابتدا لازم است که مفهوم اکراه را بررسی کنیم.
اکراه در قانون‌مدنی تعریف نشده اما با توجه به شرایطی که در قانون مدنی برای اکراه مقرر شده‌است می‌توان گفت، اکراه یک فشار غیرعادی و نامشروعی است که برای وادار ساختن یک شخص برای انعقاد قرارداد، وارد می‌شود و آزادی تصمیم گرفتن را از فرد سلب می‌کند. منظور از اعمال اکراه آمیز آن‌دسته از اعمالی‌است که آزادی تصمیم و استقلال اراده را از فرد می‌گیرد، به‌گونه‌ای که فرد عقدی را منعقد می‌کند که در شرایط عادی حاضر به پذیرفتن آن نبوده‌است. در اثر اکراه خطری که صاحب اراده را تهدید می‌کند، آزادی تصمیم را از او می‌گیرد، پس تصمیمی که فرد در این وضعیت می‌گیرد، ناشی از رضایتِ حقیقی و سالم نیست. برای مثال سعید،حمید را تهدید می‌کند که اگر این معامله را منعقد نکنی فرزندت را می‌کُشم. در این مثال حمید مکرَه می‌باشد و سعید مکرِه (نکته‌ای که بسیار مهم است این‌است که لازم نیست که شخص مکرِه (یعنی اکراه‌کننده) حتما طرف قرارداد باشد، بلکه اگر شخص ثالثی هم حمید را تهدید کند، باز هم معامله اکراهی محسوب می‌شود.) و در صورت امضای قرارداد توسط حمید این قرارداد، ناشی از اکراه بوده زیرا رضایت حمید به این قرارداد، ناشی از ترس و وحشت او بوده‌است و رضای حقیقی نسبت به این معامله نداشته‌است و در شرایط عادی و بدون این تهدید حاضر به انعقاد این معامله نبوده‌است.
باید توجه داشت که اکراه با اضطرار متفاوت است. معامله‌ی ناشی از اکراه غیرنافذ و معامله‌ی ناشی از اضطرار صحیح می‌باشد. در اکراه تهدیدی به طور مستقیم برای وادار ساختن فرد به معامله انجام می‌گیرد و رضایتی که مکرَه به انجام معامله می‌دهد،در نتیجه‌ی همان تهدید است (مثال آن را در خطوط بالاتر گفتیم) اما در اضطرار،به مضطر فشاری وارد می‌شود که این فشار ناشی از اوضاع و احوالی است که او در آن قرار گرفته‌است و خود او در نتیجه‌ی این اوضاع و احوال تصمیم به انعقاد قراردادی می‌گیرد. به بیان دیگر در اضطرار آنچه که محرکِ فرد برای انشاءِ عقد می‌باشد، امری درونی و شخصی است (نه تهدیدِ شخص دیگری) و بدون آنکه اشتیاقی به انجام معامله داشته‌باشد،به دلیل لزوم فرار از یک ضررِ دیگر به انجام معامله رضایت می‌دهد. برای مثال فرهاد، همسرش در بیمارستان بستری است و نیاز به پول دارد، او فرصت کمی برای تهیه‌ی این پول دارد فلذا خانه‌اش را با مبلغ پایین‌تر برای فروش می‌گذارد. اگر این معامله صورت بگیرد، با اینکه ثمن معامله از ثمن واقعی پایین‌تر است و باعث ضرر فرهاد شده‌است، اما معامله صحیح می‌باشد و حتی نفع خود فرهاد هم در این است که این معامله صحیح شمرده شود والا پول را باید برگرداند.
تاثیر اکراه در قرارداد
تاثیر اکراه در قرارداد
با وجود این، اگر شخصی درماندگی و پریشانیِ دیگری را وسیله‌ی تحمیل قراردادی بر او‌کند، دیگر نباید معامله را ناشی از اضطرار دانست چرا که تفاوت و تمایز اضطرار و اکراه در این است که در اضطرار، شخصی به منظور وادار ساختنِ دیگری او را تهدید نمی‌کند و اضطراب و نیاز درونی است که او را به معامله‌ی ناخواسته می‌کشاند وگرنه هیچ تفاوتی ندارد که وسیله‌ی تهدید، اعمالی باشد که شخص اکراه کننده مرتکب شده‌است (مانند مثالی که درباره‌ی سعید و حمید گفتیم)، یا اوضاع و احوالی باشد که حوادث خارجی آن‌ها را ایجاد کرده‌است. برای مثال، اگر پزشک جراحی هنگام عمل، با توجه به وضعیت ضعیف اقتصادی بیمار، با تهدید به خودداری از ادامه‌ی کار، مطالبه‌ی دستمزد اضافی از کسان بیمار کند. در این مثال اگر خانواده‌ی بیمار تعهد بدهند که این مبلغ را به پزشک می‌دهند، این تعهد ناشی از اکراه است و اثر اکراه بر آن بار می‌شود (همانطور‌که جلوتر خواهیم گفت معامله غیرنافذ می‌شود) و نه ناشی از اضطرار. مثال دیگری که در این باره وجود دارد و در خود قانون هم منعکس شده‌است (قانون دریایی ایران) قرارداد‌های کمک و نجاتی است که در حین خطر یا تحت تأثیر آن بر روی کشتی و … منعقد می‌شود و درصورتی‌که به تشخیص دادگاه شرایط آن غیرعادلانه باشد، به تقاضای هریک از طرفین توسط دادگاه باطل یا تغییر داده می‌شود.
تاثیر اکراه در قرارداد
ادامه مطلب را در شماره بعدی مطالعه بفرمایید.
این مقاله بر گرفته از کتب و سایت های مختلف حقوقی می باشد.
کلینیک حقوقی استیناف گر با سال ها تجربه در خصوص مسائل مختلف حقوقی آماده ارائه هرگونه مشاوره رایگان به شما هم میهنان عزیز می باشد.
راه های ارتباطی ما برای انجام مشاوره رایگان:
وب سایت: http://estinafgar.ir/
تلگرام: https://t.me/estinafgar
اینستاگرام : http://www.thepictaram.club/instagram/estinafgar
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.