دعوی اثبات شراکت – چگونه شراکت را اثبات کنیم؟ – قاسم نجفی بابادی

شراکت قراردادی است که طی آن طرفین جهت پیشبرد منافع مشترک خود با هم همکاری خواهند داشت. یک انجمن یا بنگاه تجاری و یا یک شخص حقیقی یا حقوقی و یا ترکیبی از هر دوی آنها است. بنا بر تعریف قانون مدنی ايران، شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیء واحد به نحو اشاعه.ولی این تعریف در برگیرنده مشاعات نیز می‌باشد. بنابر مفهومی که از قانون تجارت استنباط می‌شود، شرکت، قراردادی است که بر اساس آن اعضا یا شرکا سود حاصل از سرمایه را تقسیم می‌کنند.

شرکت‌ها در قوانین ایران شخصیت حقوقی دارند.

به اعضای شرکت، در شرکت‌های سهامی و تعاونی، سهامدار گفته می‌شود. اعضای شرکت، مالکین دارایی آن شناخته نمی‌شوند. بلکه صرفا به نسبت سهام خود، دارای حقوقی نسبت به شرکت خواهند بود. سهام‌دار نسبت به شرکت، حقوق و تعهداتی دارد. میزان این مسئولیت بسته به نوع شرکت، متفاوت است.

سهم: قطعه‌ای از سرمایه یک شرکت است. هر سهم، نشان‌دهنده یا نمایندهٔ کوچکترین واحد مالکیتی، در یک شرکت یا کارخانه است. دارندهٔ هر سهم یاسهام‌دار، به همان نسبتی که سهام در اختیار دارد، در مالکیت شرکت یا بنگاه تولیدی شریک است. برای مثال، اگر شرکتی به تعداد دو میلیون سهم منتشر کرده و شخصی مالک دو هزار سهم در این شرکت باشد، او یک‌هزارم از مالکیت این شرکت را در اختیار دارد.

نکات مهم در موضوع اثبات شراکت

⇐ ماهیت شرکت مدنی چیست؟

⇐ طریقه اثبات شراکت مدنی چیست؟

⇐ ماهیت شرکت تجارتی چیست؟

⇐ طرق اثبات شراکت در شرکت تجارتی چیست؟

⇐ مرجع صالح برای اثبات شراکت کجاست؟

⇐ اگر برای اثبات شراکت خود قراردادی نداشته باشیم چگونه حق خود را مطالبه کنیم؟

⇐ اثبات شراکت در ملک چگونه بدون سند و مدرک قتابل اثبات است؟

منظور از شرکت مدنی چیست و چه تقاوتی با شرکت های تجاری دارد؟

مطابق ماده 571 قانون مدنی (شراکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیء واحد به نحو اشاعه). همانوگونه که ملاحظه می گردد، این تعریف صرفاً شامل شراکت مدنی می شود و بحث شرکت های تجاری از آن خروج موضوعی دارد. ما نیز در این مطلب ابتدا به چگونگی ایجاد شرکت های مدنی می پردازیم و سپس توضیحی مختصر در خصوص شرکت های تجاری  ارائه خواهیم داد.

شرکت های مدنی به نوعی مالکیت مشاعی دو یا چند شریک بر مال مشترک یا مشاع می باشد. برای مثال این امکان وجود دارد شخص الف و ب در یک باب منزل مسکونی دارای شراکت باشند، به نحوی که 3 دانگ از منزل مسکونی به هر یک از اشخاص مزبور تعلق داشته باشد. در این حالت مالکیت الف و ب نسبت به منزل مشترک به نحو شراکتی و مشاعی تحقق پیدا نموده است. لازم به ذکر است شرکت های مدنی فاقد هر گونه شخصیت حقوقی مستقل و مجزا از پدید آورندگان آن می باشد و در حقیقت آورده های شرکا متعلق به شرکا و مالکین مشاعی فرض می شود.

در خصوص شرکت های تجاری می بایست تصریح گردد؛ این شرکت ها مطابق مقررات ماده 20 قانون تجارت مصوب 1311 تشکیل خواهند شد. شرکت های تجاری بر خلاف شرکت های مدنی واجد شخصیت حقوقی مجزا و مستقل از شخصیت شرکای آن می باشد و در تمام طول حیات شرکت آورده های شرکا به شخص حقوقی شرکت تعلق دارد. همچنین نحوه تشکیل و اداره شرکت های تجاری بر خلاف شرکت های مدنی دارای مقررات و تشریفات قانونی می باشد.

آنچه که می تواند موضوع شرکت های مدنی قرار گیرد کدام است؟

مطلق مال اعم از عین یا منفعت می تواند موضوع شرکت های مدنی قرار گیرد. برای مثال اشخاص می توانند در عین یک مال نظیر اتومبیل، آپارتمان، زمین و… شریک باشند. شراکت می تواند در منفعت اموال نیز تحقق یابد. برای مثال؛ الف و به به نحو مشترک اقدام به اجاره یک باب مغازه می نمایند که پس از انعقاد عقد اجاره در منفعت مغازه به صورت مشاعی شریک می باشند. همچنین شراکت می تواند در کار و عمل باشد. مانند فرضی که دو یا چند شخص با آورده های خود اقدام به تاسیس یک رستوران می نمایند تا در سود و زیان آن شریک شوند.

اسباب ایجاد شرکت های مدنی و مشاعی کدام است؟

الف- شرکت اختیاری

مطابق مقررات قانون مدنی ایران  ، پدید آمدن شرکت های مدنی یا همان مشاعی می تواند اختیاری یا قهری باشد. منظور این است ایجاد شرکت می تواند بنا به خواست یا اراده شرکا محقق گردد یا بدون اراده آن ها. سبب ایجاد شرکت در صورتی اختیاری است که شرکت و مالکیت مشاعی در اثر عقد یا قراردادی به وجود آمده باشد. برای مثال؛ الف و ب اتومبیل متعلق به شخص ج را خریداری می نمایند. در این فرض مالکیت الف و ب پس از خرید اتومبیل شخص ج به صورت مشاعی استقرار می یابد که سبب ایجاد این شراکت و اشاعه قرارداد و اراده شرکا بوده است. پس شرکتی که در اثر یک توافق یا قرارداد به وجود می آید اشاعه و شرکتی اختیاری است. در این خصوص می توان مثال های بی شماری ذکر نمود؛ فرضی را در نظر بگیرید که اشخاص الف و ب با فراهم نمودن لوازم مربوط به شغلی خاص نظیر خیاطی شراکتی را پدید می آورند تا در سود و زیان حاصل از این شغل شریک باشند. مورد اخیر نیز نوعی از شراکت محسوب می گردد.

ب- شرکت قهری

شرکت می تواند در اثر ارث و امتزاج به وجود آمده باشد. بطور مثال یک دستگاه آپارتمان به صورت شراکتی متعلق به اشخاص الف وب می باشد. در صورت فوت الف، وراث وی با شخص ب در مالکیت آپارتمان شریک خواهند شد. شراکتی که در اثر ارث به وجود می آید بدون خواست و اراده قبلی شرکا محقق گردید در نتیجه گفته می شود سبب ایجاد شرکت قهری بوده است.

طریقه اثبات شراکت مدنی

با تشکیل شرکت مدنی، افراد مالک و محق در موضوع مال مشاع،که در ابتدا اشاعه شکل گرفته است، با توافق یکدیگر، شرکت را شکل می دهند که در موضوعی غیر تجارتی با یکدیگر مال مشاع را اداره نمایند و در نتیجه این شراکت، در سود و زیان ان سهیم گردند. شراکت مدنی که مقدمتا با اشاعه به نحو ارادی و یا قهری ایجاد می گردد، در صورت اراده شرکا، شرکت را شکل می دهند.

در مورد شراکت مدنی، این احتمال وجود دارد که حق و شراکت یکی از شرکا، از جانب یکی از شرکای دیگر مورد انکار قرار بگیرد، به طور کلی اختلافاتی که در مورد شراکت ممکن است بین شرکا به وجود بیاید، یا مربوط به انکار وجود شراکت یکی از شرکا می باشد و یا اینکه بر سر سهم و حق و یا تعهدات خود از شراکت اختلاف دارند،به همین دلیل شخصی که حق او مورد انکار قرار گرفته است می‌تواند با توجه به ادله قانونی، در صدد اثبات حق خود برآید. این ادله قانونی در امور مدنی به شرح ذیل می باشد:

دلایل قانونی برای اثبات شراکت

سند

یکی از دلایل مورد استناد جهت اثبات شراکت، سند می باشد، سند نوشته ای است که در مقام دعوی به ان استناد می‌شود.در صورتی که مورد اختلاف بین شرکا مربوط به وجود شراکت باشد، در صورتی که تشکیل شراکت به موجب نوشته و سندی باشد، با ارائه سند قرارداد شراکت به دادگاه، در حالی که  به اصالت و صحت ان ایراد نشود و در صورت ایراد، صحت و اصالت ان محرز گردد، اثبات شراکت انجام می‌شود.

یا اینکه، شریک، با ارائه سند مالکیت به موجب داشتن حق مالکیت در ملک مشاع، می‌تواند شراکت خود را اثبات نماید چرا که شرکت مدنی بدون حق مالکیت شریک در ملک مشاع و اذن او ایجاد نمی گردد.

در صورتی که مورد متنازع فیه، نحوه تقسیم سود و زیان باشد، بر اساس قانون و درج ان در قرارداد تنظیمی، دادگاه تعیین می کند و اگر سندی در بین نباشد، بر اساس میزان سهام و حق مالکیت در مال مشاع، دادگاه تعیین تکلیف می‌نماید. در صورتی که شخص مدعی سهم بیشتر باشد باید ان را به طرق دیگر اثبات کند.

شهادت

اثبات شراکت از طریق شهادت با توجه به قانون، با شهادت دو نفر مرد عادل، اثبات می‌شود. در صورتی که شرط شهادت(تعداد و جنسیت شهود)، انجام نشود، شهادت شاهد با ضمیمه یک سوگند، پذیرفته می‌شود.

اماره

با توجه به اینکه شرط تشکیل شرکت مدنی وجود اشاعه و حق مالکیت در ملک واحد توسط چند نفر می باشد، در صورت انکار وجود شراکت و در نتیجه حق مالکیت شریک در ملک مشاع، می توان با اماره تصرف، مالکیت خود را اثبات نماید که در نتیجه وجود حق مالکیت و شراکت او اثبات می‌شود.

سوگند

در صورتی که هیچ دلیلی برای اثبات شراکت از جانب مدعی شراکت نباشد، در خواست سوگند مدعی به طرفیت منکر شراکت،مطرح می‌شود و در صورتی که از سوگند امتناع کرد، سوگند به مدعی رد می‌شود و در صورت سوگند ادعای شراکت او اثبات می‌شود.

طرق اثبات شراکت در شرکت تجارتی

اثبات شراکت در شرکت های تجارتی از طریق ادله موجود در قانون مدنی، صورت می‌گیرد و علاوه بر این ادله، می توان از طرق دیگر هم برای اثبات استفاده کرد:

سند

مانند مثال فوق، سند در این گونه موارد هم برای دادگاه حجت است.

اساسنامه

سند دیگری که می‌تواند وجود شراکت و شرکت را اثبات نماید اساسنامه شرکت است که نحوه فعالیت اعضای ان و نام اعضا و شرکا و میزان سهم و آورده آن‌ها و تصمیمات معین می‌شود.

ثبت شرکت

پس از انکه هر یک از شرکا با توجه به نوع شرکت که قصد تشکیل ان را دارند، آورده های نقدی و غیر نقدی خود را به میزان مشارکتشان، فراهم کردند، اقدام به ثبت شرکت می کنند که از طریق ثبت ان، نام شرکا و وجود شراکت آن‌ها اثبات می گردد.

سایر ادله

در مورد سایر ادله از جمله اقرار، شهادت، سوگند و اماره شرایطی که برای اعمال آن‌ها در امور مدنی است، در مورد امور تجارتی هم مجری می‌باشد.

مدارک و منضمات مورد نیاز جهت طرح دعوای اثبات شراکت

⇐ تصویر مصدق سند شراکت (اختیاری)

⇐ به همراه داشتن كارت ملي جهت احراز هويت و كارت عابر بانك جهت پرداخت هزينه ي دادرسي الزامي است.

در صورت عدم وجود مدارك اختياري فوق مي توانيد يكي از دلایل ذيل را ارائه نماييد.

⇐ استماع شهادت شهود و مطلعين

⇐ تحقیقات محلی

⇐ معاینه محلی

⇐ اتیان سوگند

⇐ درخواست جلب نظر کارشناس

⇐ شماره پرونده استنادي

مرجع صالح برای طرح دعوای اثبات شراکت

در صورت حدوث اختلاف در وجود شراکت بین شرکای شرکت، دادگاه صالح به رسیدگی اختلاف متفاوت خواهد بود:

در صورتی که اختلاف بین شرکای شرکت مدنی باشد، یکی از موارد اثبات شراکت از طریق اثبات مالکیت شخص در ملک مشاع می باشد، چرا که تشکیل شرکت مدنی بدون وجود مالکیت شریک در مال مشاع و اذن او ممکن نمی‌باشد.

این خود می‌تواند از طریق سند رسمی و یا ارائه تصدیق گواهی انحصار وراثت باشد(در صورتی که مالکیت مشاعی به صورت ارث باشد) و اگر مال مشاع غیر منقول باشد اثبات مالکیت در صلاحیت دادگاه محل مال غیر منقول می باشد و در صورتی که مال منقول باشد، اثبات مالکیت مال مشاع و در نتیجه و به تبع ان اثبات شراکت، در دادگاه محل اقامت خوانده و منکر شراکت خواهد بود.

در صورتی که عقد شراکت مدنی به موجب قرارداد کتبی باشد، دادگاه محل تنظیم قرارداد یا محل اقامت خوانده(منکر وجود شراکت) صالح خواهد بود.

در مورد شرکت های تجاری، چون شرکت خود یک شخصیت حقوقی مستقل محسوب می گردد و می‌تواند خود در مقام خواهان قائم دعوی و در مقام خوانده طرفیت دعوی باشد و شرکا، نماینده و مدیران ان محسوب می‌شوند و انکار شراکت از جانب آن‌ها به عمل می‌آید، در نتیجه دادگاه محل اقامت شرکت، صالح به رسیدگی به دعوای اثبات شراکت، می‌باشد.

البته در حال حاضر پس تعیین دادگاه باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و نسبت به طرح دعوی اثبات شراکت اقدام نمایید. توصیه و تاکید می نماییم؛ طرح هر دعوی نیازمند دانش و تخصص حقوقی می باشد. وکلای رسمی دادگستری با داشتن اطلاعات تئوری و کاربردی مربوط به هر دعوی از دانش و تبحر کافی در پیشبرد دعاوی حقوقی در مسیر قانونی خود برخوردار می باشند.

مقالات مرتبط

دعوی مطالبه سهم الشرکه – الزام به تحویل سهم الشرکه – قاسم نجفی بابادی نمونه دادخواست مطالبه سهم الشرکه – نمونه دادخواست الزام به تحویل سهم الشرکه – قاسم نجفی بابادی شرکت مدنی و تجاری – قاسم نجفی بابادی الزام به انجام تعهد – الزام به ایفای تعهد – قاسم نجفی بابادی