قرار تامین خواسته – قاسم نجفی بابادی

مفهوم و فلسفه تأمین خواسته

زمانی كه فی الواقع یا برحسب ادعا ، حقی ضایع و یا مورد انكار قرار می گیرد، مدعی برای الزام خوانده به بازگرداندن حق و یا قبول آن، متوسل به طرح دعوی می گردد. نظر به اینكه از زمان طرح دعوی و انجام رسیدگی و صدور حكم و اجرای آن مدت زمان زیادی سپری می گردد و ازدیاد روز افزون پرونده ها و طولانی شدن جریان دادرسی، نیل محكوم له را به محكوم به با تعذر جدی مواجه می نماید و در این فرصت خوانده تلاش می كند تا اموال خود را انتقال و یا به هر طریقی مخفی نموده و اجرای حكم را با مشكل مواجه نماید و محكوم له در زمان اجرای حكم با خواندة بی مال مواجه می گردد، فلذا قانونگذار به منظور حفظ حقوق مدعی و جلوگیری از این امر تأسیسی را در قانون آئین دادرسی مدنی پیش بینی نموده است تا خواهان قبل از صدور حكم، به منظور اینكه زمینة اجرای حكم قطعی به جهت عدم شناسایی مال از محكوم علیه متعذر نگردد ، بتواند مال معینِ مورد طلب و یا معادل آن را از اموال خوانده توقیف نماید، تا در صورتیكه حكم دادگاه به نفع وی صادر گردد اجرای حكم با مشكل نداشتن مال از سوی خوانده مواجه نگردد. البته در مواردی که بیم تضیع قریب الوقوع اموال وجود دراد بهتر است به وکیل متخصص رجوع شود تا به سرعت و با توجه به تجربات وی به بهترین نحو ممکن از اقدامات خوانده جلوگیری کند.

پیشنهاد می گردد مقالات تامین خواسته  و نمونه دادخواست تامين خواسته را جهت درک بهتر مطلب نیز مطالعه نمایید.

زمان درخواست تأمین خواسته

برای درخواست صدور قرار تأمین خواسته چند فرض وجود دارد. (ماده 108 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی):

⇐ قبل از اقامه دعوی اصلی: خواهان می تواند قبل از آنكه دعوی اصلی خود را طرح نماید، از دادگاه تقاضای صدور قرار تأمین خواسته نماید.

⇐ ضمن اقامه دعوی اصلی: زمانی كه خواهان دادخواست خود را نسبت به ماهیت دعوی، در دادگاه مطرح می نماید. در ستون تعیین خواسته، علاوه بر ذكر خواستة خود، صدور تأمین خواسته را نیز درخواست می نماید و در شرح و توضیحات دلایل درخواست صدور قرار تأمین خواسته را هم عنوان می‌كند.

⇐ در جریان دادرسی تا وقتی كه حكم قطعی صادر نشده است: در ضمن دادرسی ، چه در مرحله بدوی، و چه در مرحله تجدیدنظر، خواهان می تواند درخواست تأمین خواسته خود را به دادگاهی كه به اصل دعوی رسیدگی می نماید، تقدیم نماید.

تذكر: در صورتی كه دادگاه بدرخواست خواهان قبل از طرح دعوی اصلی، اقدام به صدور قرار تأمین خواسته نماید، خواهان مكلف است ظرف ده روز در دادگاه صالح اقامه دعوی نماید والا به درخواست خوانده، قرار تأمین صادره توسط دادگاه ملغی الاثر خواهد گردید. (ماده 112 همان قانون).

دادگاه صالح برای صدور قرار تأمین خواسته

در صورتی كه درخواست صدور قرار تأمین قبل از اقامه دعوی صورت پذیرد (باستناد ماده 111 قانون مذكور) به دادگاهی تقدیم می گردد كه صلاحیت رسیدگی به اصل دعوی را دارد و اگر ضمن و در جریان دادرسی تقدیم گردد در دادگاهی است كه به دعوی اصلی رسیدگی می نماید. اصولاً هر دعوائی بایستی در دادگاه محل اقامت خوانده اقامه گردد. البته استثنائاتی نیز وجود دارد مثل دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول كه در محل وقوع آن اموال طرح می شود، كه در هر مورد باید به قوانین مربوطه مراجعه كرد.

تشریفات رسیدگی

با وجود ضرورت انجام تشریفات بخصوصی در هر دعوی ، به علت فوری بودن تأمین خواسته و جلوگیری از تضییع حقوقِ مدعی، مدیر دفتر مكلف است پرونده را فوراً به نظر دادگاه برساند، كه دادگاه هم بدون اخطار به طرف دعوی،‌ به دلایل درخواست كننده رسیدگی نموده قرار تأمین صادر یا آنرا رد می‌نماید.

شرایط صدور قرار تأمین خواسته

برای صدور قرار تأمین خواسته تحقق شرایط عمومی واختصاصی ضروری است . شرایط عمومی شامل ذینفع بودن ، داشتن اهلیت و سمتِ خواهان می باشد.

برای صدور قرار تأمین خواسته علاوه بر شرایط عمومی یك سری شرایط اختصاصی نیز بایستی رعایت گردد اول اینكه خواسته معلوم باشد یعنی قابل ارزیابی بوده و برای دادگاه مشخص باشد، مجهول و مبهم نباشد، و یا اینكه خواسته عین معین باشد مثلاً تأمین خواسته برای جلوگیری از تضییع و تفریط حقوق مدعی در یك آپارتمان صادر شود و مبتنی بر توقیف آن آپارتمان باشد.

موارد صدور قرار تأمین خواسته

این موارد به دو دسته تقسیم می گردد. مواردی كه مدعی مكلف به پرداخت خسارت احتمالی نیست و آنها عبارتند از:

⇐ دعوا مستند به سند رسمی باشد .

⇐ خواسته در معرض تضیع و تفریط باشد .

⇐ در مواردی از قبیل اوراق تجاری واخواست شده كه به موجب قانون دادگاه مكلف به قبول درخواست تأمین می باشد.

در این موارد چون احتمال صدور رأی به نفع خواهان زیاده بوده و به نوعی مبین حق می باشند بدون گرفتن خسارت احتمالی دادگاه مكلف به صدور قرار تأمین می باشد.

در غیر این موارد، صدور قرار تأمین خواسته منوط به پرداخت خسارت احتمالی می باشد كه بایستی حسب نظر دادگاه در صندوق دادگستری پرداخت گردد. بدین صورت كه پس از درخواست صدور تأمین خواسته و نداشتن شرایط سه گانه صدرالذكر، دادگاه به مدعی ابلاغ می نماید كه صدور قرار تأمین خواسته منوط به سپردن مبلغ معینی بعنوان خسارت احتمالی می باشد كه پس از پرداخت آن از سوی خواهان دادگاه مبادرت به صدور قرار تأمین خواسته می نماید.

درخواست تأمین برای دین مؤجل

مواردی كه تاكنون ذكر شده است در مورد طلب یا مال معینی است كه موعد آن رسیده است. اما در صورتی كه موعد طلب یا مال معین هنوز فرا نرسیده باشد و این احتمال وجود داشته باشد كه خوانده مبادرت به تضییع حقوق مدعی نماید، به نحوی كه پس از رسیدن موعد پرداخت، خواهان نتواند به حق خود دست یابد، خواهان می تواند تقاضای تأمین خواسته نماید اما برای صدور قرار تأمین خواسته دو شرط لازم است: اول اینكه حق مستند به سند رسمی باشد در ثانی حق مورد نظر در معرض تضییع و تفریط باشد و اثبات این موارد برعهده درخواست كننده تأمین می باشد. (ماده 114 قانون آیین دادرسی مدنی)

شكل درخواست

در قانون آیین دادرسی مدنی، از عبارت «درخواست تأمین خواسته» استفاده شده است. بنابراین اگرچه به نظر می رسد كه برای این درخواست، تنظیم و تقدیم دادخواست لازم نباشد، ولی نوع محاكم اجابت باین درخواست را منوط به تقدیم دادخواست می دانند الا مواردی كه در اثنای رسیدگی به دعوی خواهان، صدور قرار تأمین خواسته تقاضا می شود كه در این صورت با تقدیم لایحه و یادداشت عادی بعمل می آید.

آنچه در مقاله فوق بیان گردید مختصری از نکات مربوط به قرار تامین خواسته بود که سعی بر آن بود با بیانی ساده و شیوا بیام نماییم و با وجود کامل و جاکع بودن ان اما با توجه به اینکه تامین خواسته امری کاملن تخصصی می باشد لذا مشاوره گرفتن از وکیل متخصص ضروری و اجتناب ناپذیر است چرا که عدم رعایت کوچکترین نکات باعت طولانی شدن روند تامین خواسته و از دسترس خارج شدن مال خوانده را به همراه دارد.

مقالات مرتبط

تامین خواسته – قاسم نجفی بابادی نمونه دادخواست تامين خواسته – قاسم نجفی بابادی قرار تامین خواسته در قراردادها – قاسم نجفی بابادی خسارات ناشی از بطلان بیع ( خسارات ناشی از مستحقٌ‌للغیر بودن مبیع‌ ) – قاسم نجفی بابادی